Chiến tranh thương mại (trade war) hay còn gọi là chiến tranh mậu dịch, là tình huống trong đó các nước tham gia vào thương mại quốc tế tìm cách giảm bớt các mặt hàng nhập khẩu cạnh tranh thông qua thuế quan, hạn ngạch, hoặc những hạn chế khác đối với hàng nhập khẩu và mở rộng xuất khẩu của mình thông qua các biện pháp thúc đẩy xuất khẩu. Những biện pháp làm hại láng giềng như thế, và cùng với chúng là sự leo thang của chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, thường thất bại, dẫn đến sự giảm sút trong khối lượng thương mại quốc tế và thu nhập của các nước liên quan.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Nói cách khác, chiến tranh thương mại là hiện tượng trong đó hai hay nhiều quốc gia tăng hoặc tạo ra thuế hoặc các loại rào cản thương mại (gồm: Giấy phép xuất nhập khẩu, hạn ngạch nhập khẩu, viện trợ đối với các ngành sản xuất trong nước/nội địa, hạn chế xuất khẩu tự nguyện, yêu cầu khắt khe đối với hàng hóa nhập vào nội địa, lệnh cấm vận, hạn chế thương mại, và sự làm mất giá tiền tệ) với nhau nhằm đáp trả những rào cản thương mại của nước đối lập.
Chế độ bảo hộ tăng cường làm cho sản xuất hàng hóa của cả hai nước tiến dần đến mức tự cung tự cấp để đáp ứng những nhu cầu tiêu dùng không được thỏa mãn bởi nhập khẩu hạn chế.
Chúng ta sẽ lấy một ví dụ cho dễ hiểu như sau: Nếu một quốc gia tăng thuế nhập khẩu, quốc gia đối lập có thể trả đũa bằng biện pháp tương tự. Nhưng sự tăng trợ cấp rất khó để trả đũa. Những nước nghèo dễ tổn thương hơn những nước giàu trong chiến tranh thương mại; khi tăng sự bảo hộ chống lại tình trạng bán phá giá của những sản phẩm giá rẻ, chính phủ nước đó có nguy cơ làm cho sản phẩm quá đắt đối với người tiêu dùng nội địa.
Hiện nay, chiến tranh thương mại có nguy cơ xảy ra khi ngày 3/4 vừa qua, Mỹ đã ra thông báo sẽ áp thuế 25% đối với khoảng 1.300 hàng hóa của Trung Quốc bao gồm các sản phẩm công nghệ, y tế, giáo dục và giao thông. Hàng hóa này chiếm khoảng 50 tỷ USD giá trị nhập khẩu từ Trung Quốc hàng năm của Mỹ.
Để đáp trả luật mới của Mỹ, ngày 4/4, phía Trung Quốc công bố danh sách 106 mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ sẽ trở thành đối tượng của mức thuế 25% bao gồm ô tô, máy bay, các sản phẩm nhựa, thuốc lá, hoa quả và nhiều mặt hàng nông nghiệp khác.
Nếu tình hình đáp trả giữa hai bên tiếp tục mà không đạt được một thỏa thuận nhất định thì chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ có nguy cơ xảy ra trong tương lai gần.
