Diễn đàn VNF

'Dịch vụ thanh toán phi ngân hàng đang cạnh tranh hơn, đa dạng hơn'

(VNF) - Ông Ivan Mortimer-Schutts, chuyên gia của Ngân hàng Thế giới nêu quan điểm về vấn đề những thay đổi trong thị trường thanh toán bán lẻ.

'Dịch vụ thanh toán phi ngân hàng đang cạnh tranh hơn, đa dạng hơn'

"Các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán phi ngân hàng (PSPs) đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong thị trường tài chính. Trước đây, PSPs có xu hướng là các nhà cung cấp dịch vụ cho ngân hàng để phát hành thẻ, xử lý giao dịch và hỗ trợ các hoạt động chấp nhận thẻ. Khi đó, ngân hàng sẽ nắm giữ tài khoản của khách hàng và sẽ là người quyết định phương thức thanh toán và kênh thanh toán nào phù hợp với khách.

Tuy nhiên, với sự ra đời và đổi mới của công nghệ cũng như sự tự do hóa của thị trường, người sử dụng – là khách hàng cá nhân và doanh nghiệp – đã thay đổi sang vai trò là người chủ động lựa chọn phương thức thanh toán của mình, và sau đó kết nối các phương thức thanh toán đó với tài khoản ngân hàng của mình.

Bằng cách này, các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán phi ngân hàng trở thành các đối thủ cạnh tranh hơn, đa dạng hơn và nhiều thay đổi hơn trên thị trường.
Cạnh tranh về thanh toán thể hiện ở sự gia tăng của các nhà cung cấp dịch vụ đặc thù và các sản phẩm dịch vụ được cá thể hóa. Một số nhà cung cấp có thể chỉ tập trung vào các dịch vụ đặc biệt trong hệ thống thanh toán, ví dụ như cung cấp cổng thanh toán quốc tế, các dịch vụ cho đơn vị bán hàng, kết nối các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán hóa đơn hoặc tập trung vào các dịch vụ kỹ thuật như ứng dụng trên điện thoại hay các phần cứng.

Các dịch vụ được cung cấp bởi 1 công ty duy nhất có thể sử dụng các công nghệ kỹ thuật số để điều chỉnh các đặc tính riêng lẻ theo từng yêu cầu cụ thể của đơn vị bán hàng với mục đích cải thiện trải nghiệm khách hàng, kiểm soát gian lận, báo cáo hoặc cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng khác như chuyển đổi tiền tệ.

Cạnh tranh đang dẫn tới sự phổ biến của chuyển đổi giá trị cơ bản và theo đó thúc đẩy các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán phát triển để tìm kiếm lợi nhuận từ các dịch vụ giá trị gia tăng. Ví dụ, các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán có thể hỗ trợ khách hàng trong việc tiếp cận các khoản tín dụng, phân tích kinh doanh, báo cáo và đối soát. Họ cũng có thể giúp các công ty chấp nhận các phương thức thanh toán khác nhau mà không cần đầu tư thêm vào phần cứng, quy trình hay các mối quan hệ thương mại.

Chuyên biệt hóa các dịch vụ thanh toán đã dẫn tới sự xuất hiện của một hệ thống đa dạng và phức tạp hơn. Hệ thống này vẫn phụ thuộc rất nhiều vào sự liên kết giữa các ngân hàng cũng như hạ tầng thanh quyết toán tập trung. Tuy nhiên, số lượng các nhà cung cấp dịch vụ phi ngân hàng đang tương tác với các khách hàng cuối vẫn tiếp tục được nhân lên, với sự luân chuyển ổn định của các nhà cung cấp dịch vụ mới cũng như sự rời bỏ thị trường của các công ty không thành công.

Vì thế, sự mở rộng của các công ty bắt đầu kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) cũng góp phần tạo nên thị trường năng động này, một thị trường thường được gọi với cái tên là Schumpeterian hay thị trường của "Sự hủy diệt mang tính sáng tạo".

Tuy nhiên, là một ngành công nghiệp mang tính kết nối, các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán mới có thể tiếp cận và tận dụng hạ tầng hiện có để thâm nhập thị trường và giành được thắng lợi. Thị trường ngân hàng ngày càng phát triển – xét từ góc độ như sự thâm nhập của các ngân hàng – thì việc tiếp cận mở ngày càng quan trọng nếu như nền kinh tế có thể tận dụng lợi ích từ làn sóng đổi mới hiện tại.

Tại các thị trường kém phát triển hơn, ví dụ như tại những thị trường với nhiều ngân hàng nhỏ, thì những nhà cung cấp dịch vụ hoàn toàn mới như là các đơn vị cung cấp dịch vụ di động (MNOs) cũng đang tranh luận về việc có nhiều thành công hơn không khi cung cấp các dịch vụ thanh toán song song.

Trong trường hợp này, thay vì tiếp cận và xây dựng trên hạ tầng hiện có, họ lại xây dựng một mạng lưới hoàn toàn mới. Bởi vì có nhiều lĩnh vực họ có thể chiếm giữ và mạng lưới các ngân hàng nhỏ không còn đem lại nhiều lợi ích.

Tuy nhiên, tại các quốc gia đã có sự thâm nhập mạnh mẽ của hạ tầng ngân hàng, việc kết nối với hạ tầng này lại trở nên quan trọng để thúc đẩy đổi mới và đóng góp vào sự phát triển và hiệu quả của ngành ngân hàng nói chung.

Một vài ví dụ nổi bật dưới đây về đổi mới dịch vụ sẽ giúp minh họa làm thế nào để các dịch vụ thanh toán mới xây dựng và nâng cao giá trị của các hạ tầng thanh toán cơ bản.

Trong lĩnh vực chấp nhận thanh toán đối với các đơn vị kinh doanh, các công ty như Square ở Mỹ, Kopo Kopo ở Kenya và Sofort ở Châu Âu cho thấy thiết kế sản phẩm và các dịch vụ giá trị gia tăng có thể giúp các đơn vị kinh doanh chấp nhận thanh toán tiết kiệm hơn và giá trị hơn đối với các đơn vị kinh doanh nhỏ hơn hoặc đơn vị kinh doanh mới. Cả 3 trường hợp nêu trên đều lần lượt xây dựng giải pháp trên nền tảng hạ tầng cơ bản sẵn có trên thị trường của họ đối với (i) thanh toán thẻ, (ii) tiền di động/điện tử và (ii) hệ thống Giro/chuyển khoản.

Các ví dụ trong lĩnh vực thương mại điện tử cho thấy làm thế nào để các nhà bán lẻ như Apple và Ebay có thể thích nghi và cải tiến các dịch vụ thanh toán để làm cho thương mại điện tử thành công hơn, nhưng vẫn phụ thuộc vào hạ tầng ngân hàng và các tổ chức thẻ để thực hiện thanh toán thậm chí cả khi các tổ chức thẻ và thương hiệu ngân hàng không thể hiện sự liên quan một cách rõ ràng trong các giao dịch thực tế của khách hàng.

Các công ty như Braintree – gần đây được mua lại bởi PayPal cung cấp một giải pháp đồng bộ giúp các nhà cung cấp dịch vụ thương mại điện tử quản lý thông tin khách hàng và kinh doanh tốt hơn, kiểm soát gian lận, đảm bảo tuân thủ cũng như có khả năng chấp nhận một phương tiện thanh toán đặc biệt như Bitcoin.

Các nhà cung cấp dịch vụ khác cũng giúp tạo ra giá trị từ các dữ liệu thanh toán. Đó là trường hợp của Advanced Merchant Payments (AMP). Trên cơ sở dữ liệu các giao dịch POS, họ giúp xây dựng một hình ảnh đầy đủ hơn về việc kinh doanh của các doanh nghiệp và khả năng đảm bảo tín dụng để có thể giúp họ tiếp cận các khoản vay và các khoản tài chính lưu động tốt hơn hoặc hiệu quả hơn. Đây là dịch vụ giá trị gia tăng nằm ngoài dịch vụ chấp nhận thẻ nhưng lại dựa trên nền tảng từ dịch vụ chấp nhận thẻ.

Sự đổi mới các dịch vụ thanh toán có thể giúp thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của khu vực tài chính và làm cho khu vực doanh nghiệp tăng trưởng cũng như tiếp cận được các thị trường mới. Chúng ta cần khuyến khích điều này. Chúng ta – những đơn vị tham gia truyền thống – không thể tự làm mọi thứ. Chúng ta cần hỗ trợ những người tham gia mới để tiếp cận được hạ tầng tài chính bền vững. Điều này đòi hỏi đối thoại liên tục từ đó tạo điều kiện cho việc vừa cạnh tranh vừa phối kết hợp. Đó là vì lợi ích của khách hàng của chúng ta cũng như lợi ích của doanh nghiệp chúng ta trong tương lai".

* Ông Ivan Mortimer-Schutts là lãnh đạo vùng phụ trách mảng Thanh toán Bán lẻ và Mobile Banking khu vực Đông Á của Công ty tài chính Quốc tế (IFC) – thành viên của World Bank. Ông Ivan là một chuyên gia hàng đầu về phát triển các dịch vụ tài chính, có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động kinh doanh và chính sách.
Trước khi gia nhập IFC, ông là thành viên của Ngân hàng BNP Paribas, nơi ông phụ trách chiến lược bán lẻ và mobile banking cũng như phát triển các ý tưởng mới cho những thị trường mới nổi. Ông cũng từng là cố vấn về đầu tư ngân hàng cho Ernst & Young Đức.

Tin mới lên