Diễn đàn VNF

'Tỷ giá đang phản ánh tâm lý thị trường'

(VNF) - Chuyên gia tài chính nổi tiếng Nguyễn Trí Hiếu bày tỏ quan điểm của mình trước vấn đề biến động tỷ giá hiện nay cũng như hiệu ứng từ việc Fed tăng lãi suất.

'Tỷ giá đang phản ánh tâm lý thị trường'

Ông Nguyễn Trí Hiếu

Tăng do tâm lý phòng thủ

Sau khi NHNN thực hiện các biện pháp quyết liệt như giảm trần lãi suất tiền gửi ngoại tệ, ban hành Thông tư số 15/2015/TT-NHNN tình trạng găm giữ ngoại tệ của các TCKT đã giảm mạnh, nhu cầu ngoại tệ ảo được chặn đứng, nhờ đó, tỷ giá ổn định và phản ánh sát hơn cung - cầu ngoại tệ thực của nền kinh tế.

Tuy nhiên, từ đầu tháng 11/2015 đến nay, tỷ giá trên thị trường tăng nhanh và những ngày qua NHNN đã phải bán ngoại tệ can thiệp thị trường. Vậy nguyên nhân của hiện tượng tỷ giá tăng những ngày qua là gì?

Tỷ giá tăng mạnh những ngày qua chủ yếu do tâm lý phòng thủ của tổ chức tín dụng, sau đó kéo theo tâm lý thận trọng, găm giữ của khu vực dân cư và tổ chức kinh tế cộng hưởng với hoạt động đầu cơ ngoại tệ luôn tồn tại trong thị trường tự do khi đến gần thời điểm Fed dự kiến tăng lãi suất.

Cung - cầu ngoại tệ về cơ bản không mất cân đối. Theo công bố của Tổng cục Hải quan, trong tháng 10, Việt Nam xuất siêu gần 500 triệu USD, tháng 11 tiếp tục xuất siêu khoảng  260 triệu USD. Cùng với việc NHNN tiếp tục can thiệp thị trường mạnh mẽ trong những ngày gần đây đã hỗ trợ tích cực cho thị trường. Với cân đối ngoại tệ như vậy, tỷ giá không thể tăng lên mức quá cao mà chỉ ở mức tuần đầu tháng 11 (22.400 VND/USD) là hợp lý. Do đó, cung-cầu ngoại tệ không phải là yếu tố tác động tăng mạnh tỷ giá trong giai đoạn vừa qua. 

Tuy nhiên, ngay sau khi có những thông tin tích cực của kinh tế Mỹ và phát biểu của Chủ tịch Fed về khả năng sớm tăng lãi suất, qua đó cho thấy tâm lý thị trường rất dao động trước các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh lãi suất của Fed. Sau đó, sự kiện khủng bố tại Paris ngày 13/6 cũng tiếp tục làm gia tăng tâm lý lo ngại trên thị trường, tác động làm tỷ giá tăng cao. Tiếp theo là tin đồng Nhân dân tệ sẽ chính thức gia nhập rổ tiền tệ của IMF để xác định giá trị SDRs (Special Drawing Rights) vào tháng 10/2016.

Nhiều tác động từ việc Fed tăng lãi suất

Riêng về yếu tố  Fed tăng lãi suất, có thể có những tác động đến Việt Nam như sau:

Thứ nhất, về khả năng đảo chiều dòng vốn đầu tư khỏi Việt Nam: đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là nguồn  vốn còn chưa được tự do lưu chuyển nên ít bị tác động bởi những biến động mang tính nhất thời trên thị trường quốc tế. Việc Fed duy trì lãi suất thấp 0-0,25% trong 8 năm qua và những đợt nới lỏng định lượng tổng cộng lên đến hàng nghìn tỷ USD đã tạo ra một luồng vốn nóng chảy vào các nền kinh tế mới nổi khiến đồng tiền của các nước này tăng giá. Khi thị trường kỳ vọng sự cắt giảm đối với những chính sách nới lỏng trên, dòng vốn lại đảo chiều về Mỹ, khiến nhiều đồng tiền mất giá so với đồng USD. 

Trong bối cảnh thị trường hối đoái thế giới trên, dòng vốn gián tiếp vào Việt Nam lại không tăng đột biến, và vì thế tiền đồng không tăng giá trong giai đoạn 2009-2013.  Nhưng lần này với việc Fed sẽ tăng lãi suất (sớm hay muộn chỉ là vấn đề thời gian) thì các thị trường tài chính trong đó có thị trường chứng khoán Trung Quốc đang rục rịch chuyển động: một dòng vốn đang từ từ chảy ra khỏi các thị trường mới nổi để tìm đến các thị trường đầu tư vào những tài sản được định giá trên đồng USD. 

Thứ hai, về khả năng tăng chi phí vốn: Số liệu thống kê cho thấy thanh khoản ngoại tệ của toàn hệ thống các TCTD đang dư thừa. Mặt khác, thị trường đã dự tính việc Fed tăng lãi suất nên lãi suất LIBOR đối với đồng USD thực tế đã tăng trong năm 2015, từ mức 0,25% trong tháng 1/2015 lên 0,40% trong tháng 11/2015 đối với kỳ hạn 3 tháng. Do đó, khi Fed thực sự tăng lãi suất khỏi mức 0-0,25%, lãi suất LIBOR có thể cũng không tăng nhiều. Nếu điều này xảy ra thì chi phí tài trợ thương mại cho hoạt động xuất-nhập khẩu của Việt Nam cũng sẽ không tăng thêm nhiều, kinh tế Việt Nam vì thế có thể sẽ không bị ảnh hưởng mạnh. Tuy nhiên, khó có thể dự đoán được phản ứng của thị trường vốn khi lãi suất USD tăng trong đợt này.

Thứ ba, về áp lực tăng giá USD đến tỷ giá VND/USD: kỳ vọng Fed tăng lãi suất về cơ bản và những biến động trên thị trường tài chính đã được phản ánh vào giá USD theo những diễn giải của NHNN. Trên thực tế, khi Fed chính thức tăng lãi suất, nhiều nhà đầu cơ sẽ bán USD để chốt lời dẫn đến đồng USD có thể sẽ giảm giá trên thị trường quốc tế.

Điều tương tự đã xảy ra năm 2013: từ tháng 6/2013, thị trường đồn đoán Fed sẽ cắt giảm chương trình nới lỏng định lượng nên vốn chảy về Mỹ, đồng tiền nhiều nước mới nổi sẽ có thể mất giá. Tuy nhiên khi Fed tuyên bố việc cắt giảm thực sự vào tháng 12/2013, đồng USD lại mất giá thay vì tăng giá do các nhà đầu cơ bán quá nhiều USD để chốt lời và đẩy giá USD xuống thấp. Điều này có thể lập lại tại thời điểm này.

Tuy nhiên, lần tăng lãi suất này sẽ là lần tăng lãi suất của Fed sau 8 năm, và được dự báo sẽ tăng ở mức độ thấp khoảng 0,25%. Điều này đồng nghĩa với việc Fed có thể sẽ tiếp tục tăng lãi suất ở mức độ mỗi lần 0,25% trong năm 2016 cho đến khi lãi suất USD đạt mức 1%. Nếu điều này xảy ra thì giá trị của USD sẽ tiếp tục tăng và các nhà đầu cơ không tội gì bán ra quá nhiều tài sản được định nghĩa trên USD, để tránh hiệu ứng "gậy ông đập lưng ông".

Tại một thời điểm mà cùng một lúc nhiều biến cố xảy ra trên thế giới có tác động đến hệ thống tài chính thế giới. Bên cạnh việc Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ có thể tăng lãi suất, đồng Nhân dân tệ sẽ đươc chính thức tham gia rổ tiền tệ của IMF và hiện nay đang tiếp tục mất giá, giá dầu tiếp tục giảm mạnh và những hoạt động quân sự và chính trị nhằm tiêu diệt khủng bố, tất cả đều có thể tác động đến giá vàng, giá USD và các ngoại tệ khác.

Hiện tượng tỷ giá tăng trong lúc nàychủ yếu do yếu tố tâm lý và nếu tỷ giá biến động trong thời gian tới cũng do yếu tố tâm lý thì xu hướng tăng, nếu xảy ra, cũng sẽ không bền vững. Với việc NHNN đang tiếp tục bán ngoại tệ can thiệp và cho biết sẽ phối hợp nhiều biện pháp khác để bình ổn thị trường ngoại tệ, và với chính sách tỷ giá linh hoạt trong thời gian tới tiền đồng và tỷ giá đối với USD sẽ tiếp tục ổn định".

Tin mới lên