Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia (UBGSTCQG) vừa công bố báo cáo tình hình kinh tế tháng 4/2017 và dự báo cả năm 2017 với nhiều thông tin rất đáng chú ý, đặc biệt là về tình hình tỷ giá.
Theo thống kê của UBGSTCQG, tính đến hết ngày 20/4/2017, tỷ giá tại các ngân hàng thương mại (NHTM) dao động quanh mức 22.740 VND/USD, giảm 0,12% so với đầu năm. Trong khi đó, tỷ giá VND/USD trên thị trường tự do giảm 1,52% và hiện bám khá sát tỷ giá của các NHTM.
Đối với tỷ giá trung tâm, trong 4 tháng đầu năm, tỷ giá trung tâm đã điều chỉnh tăng 0,77%. UBGSTCQG đánh giá, động thái này cho thấy Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có động thái điều chỉnh tỷ giá theo từng bước nhằm tránh những cú sốc về chính sách tỷ giá trong thời gian tới.
Đáng chú ý, UBGSTCQG dự báo trong năm 2017, tỷ giá VND/USD sẽ phải chịu áp lực tăng lớn, nguyên nhân quan trọng nhất là đến từ phía cầu ngoại tệ khi sức ép nhập siêu gia tăng. Theo dự báo của UBGSTCQG, năm 2017, cán cân thương mại có thể thâm hụt ở mức tương đương 3,5% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Tuy nhiên, UBGSTCQG nhận định, nguồn cung ngoại tệ và yếu tố quốc tế đang tiếp tục hỗ trợ làm giảm áp lực lên tỷ giá.
Cụ thể, nguồn cung ngoại tệ hiện đang khá dồi dào do được bổ sung mạnh từ nguồn vốn FII (đầu tư gián tiếp nước ngoài) và FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài), trong đó, nguồn vốn FII tăng mạnh do xu hướng mua bán sáp nhập đang lan tỏa, còn với nguồn vốn FDI, tính chung tổng vốn đăng ký các dự án cấp mới, cấp vốn bổ sung và đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần 3 tháng đầu năm đạt 7,7 tỷ USD, tăng tới 77,6% so với cùng kỳ 2016.
Thêm nữa, chỉ số Bloomberg Dollar Index nhiều phiên giảm liên tiếp, phần nào giảm áp lực lên tỷ giá VND/USD. Ngoài ra, UBGSTCQG đánh giá, việc Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất trong ngắn hạn chưa gây áp lực đối với tỷ giá VND/USD do hiện nay chênh lệch giữa lãi suất VND và USD vẫn nghiêng về việc nắm giữ VND (hiện đang ở mức 5,2%).
Về dài hạn, UBGSTCQG đánh giá, tỷ giá VND/USD sẽ chịu áp lực lớn hơn do lộ trình tăng lãi suất thêm nhiều lần của FED trong các năm tiếp theo với mục tiêu nâng lên mức 3% và cuối năm 2019.
Cần nói thêm, đa phần các khoản vay nợ nước ngoài của Chính phủ hiện nay là quy về đồng USD, vì thế, việc tỷ giá VND/USD gia tăng, hay nói đơn giản hơn là đồng VND mất giá so với đồng USD sẽ làm gia tăng thêm gánh nặng trả nợ nước ngoài.
Ở một diễn biến ngược, UBGSTCQG nhấn mạnh rằng, xu hướng mất giá mạnh của đồng Nhân dân tệ sẽ tác động lớn đến kinh tế Việt Nam do thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc đang có xu hướng tăng, từ mức 23,7 tỷ USD trong năm 2013 lên mức 28 tỷ USD trong năm 2016.
Hiện Trung Quốc là đối tác xuất nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam hiện nay. Đồng Nhân dân tệ mất giá so với đồng VND sẽ thúc đẩy hàng hóa Trung Quốc tràn về Việt Nam với cường độ lớn hơn, nhập siêu từ Trung Quốc theo đó nhiều khả năng sẽ trầm trọng hơn.
Ngoài tỷ giá, một vấn đề quan trọng khác là lãi suất cũng đang trong tình cảnh khó khăn.
Theo đánh giá của UBGSTCQG, việc ổn định mặt bằng lãi suất trong những tháng còn lại của năm 2017 sẽ chịu nhiều thách thức hơn năm 2016. Một là kỳ vọng về lạm phát và tỷ giá gia tăng khi FED dự kiến nâng lãi suất ít nhất 3 lần trong năm nay.
Đi sâu hơn, lạm phát, tỷ giá gia tăng sẽ tạo áp lực thắt cung VND, áp lực tăng lãi suất theo đó cũng gia tăng.
Thứ hai, nợ xấu chưa được xử lý triệt để tiếp tục là rào cản lớn cho hạ mặt bằng lãi suất, bởi các ngân hàng buộc phải gia tăng lượng vốn lấp vào khoảng trống nợ xấu, lãi suất huy động theo đó sẽ chịu sức ép tăng cao.
Thứ ba, các tổ chức tín dụng (TCTD) tiếp tục phải cân đối nguồn vốn để đảm bảo theo lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn xuống còn 40% kể từ 1/1/2018, theo lộ trình của Thông tư 06.
Theo khuyến nghị của UBGSTCQG, để ổn định mặt bằng lãi suất cho vay như trong năm 2016 (lãi suất cho vay bình quân chỉ tăng khoảng 0,1 điểm%), cần đẩy mạnh việc xử lý nợ xấu và tái cơ cấu hệ thống TCTD, trong đó, Luật Hỗ trợ tái cơ cấu hệ thống các TCTD và xử lý nợ xấu có vai trò quan trọng.
Thêm vào đó, theo UBGSTCQG, cần giữ chênh lệch lãi suất USD và VND ở mức hợp lý. UBGSTCQG nhận định, với kỳ vọng lạm phát trung bình ở mức 4%, kỳ vọng tỷ giá tăng 2-4%, hiện tại lãi suất huy động phổ biến (trên 12 tháng) xung quanh mức 7% vẫn đảm bảo có lợi cho VND.
