Báo cáo “Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2018 và 3 năm 2016-2018; Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2019” của Ủy ban Kinh tế nhận định: tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2019 - 2020 sẽ không cao hơn nhiều so với năm 2018.
Động lực tăng trưởng kinh tế giai đoạn này vẫn xuất phát từ phía cầu là chủ yếu do tăng tiêu dùng nội địa, tăng xuất khẩu tuy nhiên đầu tư trong nước có đóng góp đáng kể hơn, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân.
Trong khi đó, động lực tăng trưởng từ phía cung có sự dịch chuyển dần từ công nghiệp chế biến, chế tạo sang dịch vụ và nông nghiệp chất lượng cao. Năng suất lao động dần cải thiện hơn trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư và gia tăng năng suất nhân tố tổng hợp sẽ đóng góp đáng kể cho tăng trưởng kinh tế.
Dù vậy, “việc huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho phát triển còn hạn chế do cân đối ngân sách nhà nước sẽ khó khăn hơn, trong khi đầu tư từ các nguồn vốn khác dự báo cũng không tăng nhiều. Kiểm soát lạm phát cũng có khả năng đối mặt với nhiều áp lực hơn”, Ủy ban Kinh tế nhận định.
Theo đánh giá của Ủy ban Kinh tế, Chính phủ có thể đạt được cơ bản các chỉ tiêu đã đề ra tại Nghị quyết số 142/2016/QH13 cho giai đoạn 2016 – 2020. Tuy nhiên, một số chỉ tiêu khó đạt được nếu không có giải pháp đột phá hơn nữa gồm: tỷ lệ GDP bình quân đầu người, tỷ lệ dân cư thành thị sử dụng nước sạch, tiêu hao năng lượng tính trên GDP, tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ GDP.
Cụ thể, tỷ lệ GDP bình quân đầu người trong giai đoạn 2016-2018 chỉ tăng bình quân 4,7%/năm, năm 2018 ước đạt 2.540 USD/năm trong khi mục tiêu đề ra đến năm 2020 là từ 3.200 USD - 3.500 USD.
Tỷ lệ dân cư thành thị sử dụng nước sạch hợp vệ sinh tăng chậm, chỉ đạt 86%, trong khi mục tiêu đề ra là tỷ lệ này đạt 95% vào năm 2020.
Tiêu hao năng lượng tính trên GDP bình quân/năm giảm 0,5%, trong khi mục tiêu đề ra là 1-1,5%.
Tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ GDP năm cuối kỳ mới đạt 75,61% tăng không nhiều so với giai đoạn 2011-2015 (72,98%), trong khi mục tiêu đến năm 2020 là 85%.
Bên cạnh đó, khi quan sát mức thay đổi điểm % tỷ lệ lao động qua đào tạo trong giai đoạn 2016-2018, cũng có ý kiến lo ngại về khả năng hoàn thành chỉ tiêu này đến năm 2020;
Chỉ tiêu tỷ lệ chất thải y tế được xử lý đến nay vẫn chưa có số liệu báo cáo, trong khi đó mục tiêu đặt ra đến năm 2020 là 95-100% (thực hiện của giai đoạn 2011-2015 là 86%).
Ngoài ra, thực tế phát triển doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân nói riêng thời gian qua cho thấy việc đạt được mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020, đóng góp 50% vào tăng trưởng sẽ là thách thức rất lớn.
“Cần đánh giá tính hiệu quả của các chỉ tiêu này trong giai đoạn 2016-2020 để đề xuất cho việc xây dựng hệ thống các chỉ tiêu giai đoạn 5 năm tiếp theo”, Ủy ban Kinh tế nhận xét.
Trước đó , trong phần đánh giá về tình hình kinh tế xã hội 3 năm (2016 - 2018), Ủy ban Kinh tế đánh giá trong 3 năm qua, nền kinh tế vẫn giữ được nhịp tăng trưởng tốt, chất lượng tăng trưởng có nhiều chuyển biến.
Cụ thể, tăng trưởng GDP đạt mức khá , quy mô GDP ngày càng mở rộng , cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, kinh tế vĩ mô ổn định và lạm phát trong tầm kiểm soát theo mục tiêu Quốc hội đề ra .
Cán cân thương mại đã chuyển từ thâm hụt sang thặng dư trong 3 năm liên tiếp, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài không ngừng gia tăng, giải ngân tăng mạnh so với giai đoạn trước, đặc biệt tỷ trọng đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo ngày càng tăng, hiệu quả đầu tư từng bước được cải thiện .
Công tác phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được đẩy mạnh và có kết quả rõ nét; cải cách thủ tục hành chính và tinh gọn bộ máy được chú trọng và triển khai tích cực hơn; quốc phòng an ninh được giữ vững, thu nhập của người dân ngày càng được cải thiện. Mạng lưới các mối quan hệ đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện được củng cố và mở rộng; quan hệ với các nước từng bước đi vào chiều sâu; tăng cường vai trò của Việt Nam trong ASEAN.
Ủy ban Kinh tế cũng nhấn mạnh một số vấn đề của nền kinh tế, như: Cần quan tâm hơn nữa trong thực hiện mục tiêu tổng quát về “đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh”. Chất lượng tăng trưởng kinh tế đã được cải thiện nhưng vẫn chưa được như kỳ vọng. Hiệu quả đầu tư chưa cao, tỷ trọng vốn đầu tư toàn xã hội trên GDP chiếm 34%; hệ số ICOR được cải thiện nhưng vẫn còn ở mức cao. Năng suất lao động xã hội bình quân 3 năm tăng 5,6% nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao năng suất, chất lượng và cải thiện sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Hay như động lực tăng trưởng kinh tế chủ yếu dựa vào ngành công nghiệp chế biến, chế tạo nhưng tốc độ tăng trưởng của ngành này đang dần chững lại, đóng góp cũng mới chỉ dừng lại ở khâu gia công với giá trị gia tăng thấp. Công nghiệp khai khoáng tiếp tục gặp khó khăn do đã khai thác trong một thời gian dài và ít dư địa phát triển.
Đáng chú ý, tổng thu cân đối ngân sách nhà nước dự kiến vượt dự toán nhưng chưa thật bền vững, chưa đáp ứng được yêu cầu ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo. Thu ngân sách cơ bản mới đủ cho chi thường xuyên, trả nợ lãi và một phần tích lũy cho đầu tư; số thu từ 3 khu vực kinh tế quan trọng không đạt dự toán trong 2 năm 2017 và 2018 đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng của ngân sách trung ương theo kế hoạch và tạo áp lực lên mục tiêu giảm bội chi ngân sách nhà nước, nợ bảo lãnh của Chính phủ đối với các khoản vay của doanh nghiệp nhà nước còn nhiều rủi ro…
