Từ bỏ công việc chuyên gia phân tích để dạy học miễn phí
Sal Khan sinh năm 1976 tại New Orleans, Louisiana (Mỹ), là con trai của một gia đình người nhập cư từ Bangladesh. Ngay từ nhỏ, Khan nổi tiếng là một chàng trai thông minh.
Trước khi thành lập Học viện Khan Academy (một tổ chức phi lợi nhuận cung cấp một nền giáo dục đẳng cấp quốc tế tới tất cả mọi người ở bất cứ nơi đâu), Salman đã là một phân tích viên cao cấp của một quỹ đầu tư mạo hiểm và cũng đã làm việc trong lĩnh vực kỹ thuật và quản lý vốn mạo hiểm. Anh có bằng thạc sỹ quản trị kinh doanh (MBA) của trường kinh doanh Harvard, một bằng thạc sỹ kỹ thuật và một bằng cử nhân khoa học của ngành kỹ thuật điện và khoa học máy tính trường MIT, và một bằng cử nhân khoa học ngành toán học của trường MIT. Hồi còn đi học, anh từng tham gia tình nguyện dạy những học sinh năng khiếu và sáng tạo phần mềm dạy học sinh.
Mùa hè năm 2004, Khan thấy cô em họ học lớp 7 luôn gặp khó khăn với việc học toán ở trường, anh đã đồng ý làm gia sư cho cô bé. Bằng cách dùng phần mềm Doodle trên Yahoo Messenger và điện thoại, Khan đã bắt đầu dạy 3 người em học môn toán.
Những câu giải thích ngắn gọn cùng hình minh họa rõ ràng khiến lũ trẻ hiểu bài nhanh hơn rất nhiều so với đọc những cuốn sách dày cộp ở trường. Tiếng lành đồn xa, những người thân và bạn bè của lũ trẻ cũng ùn ùn tìm đến lớp học qua chat và điện thoại của Khan. Để việc giảng dạy chuyên nghiệp hơn, Khan bắt đầu viết chương trình giảng dạy qua JavaScript, quay video rồi đưa lên trang YouTube. Năm 2011, Salman Khan được mời giảng bài cho TED, Bill Gates đã đến cổ vũ anh.
Bill Gates đã đến cổ vũ Sal Khan tại buổi giao lưu của TED.
Vợ anh là Umamia - một nghiên cứu sinh tại Đại học Y Stanford. Công việc hằng ngày của anh là viết những bài giảng mới, trả lời câu hỏi trực tuyến của các học sinh gửi về, gọi điện cho các chuyên gia đầu ngành khi gặp các vấn đề khó cần tham khảo và chăm sóc cậu con trai.
Hằng ngày, anh dành cả buổi sáng để chăm sóc con trai. Buổi chiều và tối, anh mở máy tính và bắt đầu các bài giảng của mình. Dù phải sống lệ thuộc vào vợ nhưng Khan cho biết anh vẫn không hề có ý định nhận tài trợ cho các bài giảng hoặc bán quảng cáo trên trang web của mình. Anh chia sẻ trên website: "Tôi có một người vợ xinh đẹp, một cậu con trai đáng yêu, hai chiếc xe hơi và một ngôi nhà tươm tất. Thế là đủ rồi".
Sal Khan trong giảng đường đặc biệt của mình.
Khan đã làm tổng cộng 4800 video dạy toán cho từ bậc tiểu học, trung học cơ sở, phổ thông trung học đến đại học, cao đẳng, tất cả được phổ biến rộng rãi và miễn phí trên mạng cho các học sinh, các video này đã nhận được sự ủng hộ và đánh giá cao từ cộng đồng mạng. Trung bình các bài giảng của Khan nhận được 70.000 lượt xem mỗi ngày - tức là gần gấp đôi tổng số sinh viên Harvard và Stanford gộp lại.
Để nâng cao chất lượng dạy học, anh đã thành lập Học viện Khan (Khan Academy) với website chính thức là www.khanacademy.org, chuyên cung cấp các bài giảng video toán học online miễn phí như số học, hình học, tích phân, lượng giác, thống kê... Ngoài ra còn có các môn khoa học khác như sinh học, hóa học, vật lý, kinh tế học...
Khan đang say sưa giảng bài.
Khan không bao giờ lộ mặt trong các bài giảng của mình. Người xem chỉ thấy những hình vẽ hoặc biểu đồ nguệch ngoạc dần dần xuất hiện ở màn hình máy tính do chính Khan vẽ trên một tấm bảng điện tử.
Những lớp học điện tử đã xuất hiện từ khi có sự ra đời của thư điện tử. Nhưng điều gì khiến lớp học của Khan đứng vững và nhanh chóng dẫn đầu trong hàng triệu các website giáo dục trực tuyến trên toàn cầu? Đó chính là tính ngắn gọn và khúc triết trong các bài giảng. Đặc biệt, tất cả các bài giảng này đều miễn phí. Nếu như bạn chán ngấy những bài giảng kinh tế vĩ mô dài lê thê và buồn tẻ của các giảng viên trên giảng đường, bạn chỉ mất 15 phút để hiểu ngọn ngành cùng vấn đề đó qua bài giảng của Khan.
"Người thầy đặc biệt" của gia đình Bill Gates
Tỉ phú Bill Gates là một trong những "học sinh" chăm chỉ theo các bài giảng của Khan. Mùa xuân năm 2009, một nhân viên của bgC3 - một công ty thuộc tập đoàn Microsoft do Bill Gates lập ra - đã gửi email cho nhà tỉ phú này giới thiệu với ông một trang web giáo dục phi lợi nhuận, cung cấp những bài giảng ngắn gọn nhưng vô cùng dễ hiểu và hữu ích do Sal Khan - một Thạc sĩ tốt nghiệp Đại học Havard lập ra.
Ngay khi đọc email, Gates đã trả lời bức thư: "Đây là một chàng trai tuyệt vời. Thật không thể tin những gì cậu ấy đã làm được với một nguồn lực có hạn như vậy".
Sau khi tìm hiểu về website, Bill Gates và cậu con trai Rory bắt đầu "nghiến ngấu" những bài giảng đó ở tất cả các môn học. Hồi giữa tháng 7/2010, tại Hội nghị Ý tưởng Aspen 2010 (Aspen Ideas Festival 2010), trước 2000 người, Bill Gates đã ca ngợi Sal Khan là một "của quý" mà bất cứ ông chủ nào cũng muốn có. Sau một hồi suy nghĩ, ông gọi Khan là "một cái đầu bùng nổ" của ngành giáo dục. Ông cũng chia sẻ rằng, ông và con trai thường lên mạng để học những bài học của Khan. Những bài học chỉ từ 10 tới 15 phút khiến ông "ngưỡng mộ và ngạc nhiên".
Cuối cùng, bằng sự ngưỡng mộ pha chút kinh ngạc, người đàn ông giàu có nhất thế giới nói rằng: "Khan đã có thể kiếm được rất nhiều tiền nhờ việc làm cho một quỹ đầu tư nhưng cậu ấy chọn cách dạy miễn phí cho mọi người. Ngày anh ấy quyết định bỏ việc để làm nhiệm vụ cao cả này thật đáng ngưỡng mộ".
Trả lời trên tờ Fortune, Bill Gates cho rằng: "Một phần trong vẻ đẹp của con người Sal Khan chính là tính kiên định". Khi được hỏi về khả năng giảng dạy của Khan, Bill Gates cho biết nhờ vào những bài giảng của Khan, 3 cậu con trai của ông có thể hiểu một cách cặn kẽ về toán học cơ bản cũng như các môn khoa học khác. Vị tỉ phú giàu thứ hai thế giới này còn dí dỏm nói: "Tôi ganh tị với anh ấy".
Khan Academy - Học viện của Khan, với một giáo viên duy nhất là Sal Khan - xuất hiện trên trang tìm kiếm video YouTube đã nhanh chóng trở thành trang web giáo dục phi lợi nhuận nổi tiếng.
Sal Khan trên trang bìa tạp chí Forbes danh tiếng.
Khi danh tiếng của Khan ngày càng lan xa, có rất nhiều công ty đầu tư đến tìm anh, họ hi vọng có thể cùng anh kiếm tiền nhờ những video này, nhưng họ đều nhận được sự từ chối kiên quyết từ anh, anh nói: "Tôi muốn tạo nên một nền giáo dục miễn phí, nếu tôi thu phí thì rất nhiều trẻ em ở các nước đang phát triển sẽ không có cơ hội được học".
Khan rất thích hưởng thụ cuộc sống bình dân mà lại rất ý nghĩa của mình, rất nhiều kênh truyền hình uy tín như CNN, NBC, PBS đã đăng các báo cáo chuyên đề về anh, anh cũng được các tạp chí lớn như Times, Forbes đánh giá cao. Học viện Khan cũng nhận được sự tài trợ từ các công ty, quỹ từ thiện lớn như Microsoft, Quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, Google và các tổ chức từ thiện khác..
Độc giả có thể xem bài nói chuyện "Đổi mới giáo dục bằng video" của của Sal Khan với sự góp mặt của tỉ phú Bill Gates trên TED Talk tại đây.
