Trong khuôn khổ xây dựng Luật hỗ trợ tái cơ cấu các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang đề xuất quy định trình tự các bước để xử lý các tổ chức tín dụng (TCTD) yếu kém. Quy trình này dự kiến bao gồm 9 bước.
Bước đầu tiên là phát hiện TCTD yếu kém và xem xét đặt TCTD này vào kiểm soát đặc biệt. Tiếp đến bước thứ hai là đặt TCTD yếu kém vào tình trạng kiểm soát đặc biệt.
Ở bước thứ ba, Ban Kiểm soát đặc biệt chỉ đạo TCTD thuê hoặc trực tiếp thuê tổ chức kiểm toán độc lập đánh giá thực trạng tổng thể của TCTD được kiểm soát đặc biệt.
Tiếp đến bước thứ tư, NHNN (hoặc cấp có thẩm quyền…) lựa chọn phương án xử lý TCTD yếu kém (củng cố, phục hồi hoặc xử lý pháp nhân).
Bước thứ năm phân làm 2 trường hợp. Trường hợp thứ nhất (5A), Ban kiểm soát đặc biệt chỉ đạo các TCTD được đặt vào kiểm soát đặc biệt xây dựng phương án củng cố hồi phục (bao gồm cả phương án tăng vốn, thời hạn thực hiện phương án tăng vốn nếu có).
Trường hợp thứ hai (5B), Ban kiểm soát đặc biệt chỉ đạo các TCTD được đặt vào kiểm soát đặc biệt xây dựng phương án xử lý pháp nhân theo các biện pháp tự nguyện (sáp nhập, hợp nhất, bán, giải thể).
Nếu cả 2 trường hợp trên đều không xây dựng, thông qua được phương án trong thời hạn quy định thì sẽ thực hiện ngay theo bước thứ tám.
Tiếp đến bước thứ sáu, NHNN sẽ thông qua phương án tại bước năm theo đề nghị của Ban kiểm soát đặc biệt.
Tại bước thứ bảy, NHNN và các TCTD tiến hành thực hiện phương án. Tới đây, sẽ có 2 trường hợp xảy ra, tương ứng với 2 trường hợp ở bước thứ năm.
Trường hợp thứ nhất là thực hiện phương án 5A. Nếu hết thời hạn (bao gồm cả thời gian gia hạn nếu có) thực hiện phương án 5A mà không phục hồi được thì NHNN có quyết định chấm dứt thực hiện phương án củng cố, phục hồi 5A và yêu cầu TCTD xây dựng phương án xử lý pháp nhân 5B (việc xây dựng và thông qua Phương án 5B thực hiện theo bước thứ năm quy trình này) hoặc chuyển sang thực hiện bước tám.
Trước hợp thứ hai là thực hiện phương án 5B. Nếu hết thời hạn vẫn không thực hiện được phương án này thì sẽ chuyển sang bước tám.
Ở bước tám, NHNN sẽ trình cấp có thẩm quyền quyết định việc NHNN trực tiếp bắt buộc hoặc phá sản đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt trong 3 trường hợp sau.
Trường hợp đầu tiên, TCTD không có khả năng hoặc không thực hiện việc tăng vốn theo phương án 5A.
Trường hợp thứ hai là không thực hiện được phương án 5A, 5B trong thời hạn quy định.
Ở trường hợp thứ ba, việc mua lại chỉ thực hiện với điều kiện: ảnh hưởng an toàn hệ thống; đánh giá có khả năng phục hồi khi được áp dụng các biện pháp hỗ trợ của NHNN.
Tại bước cuối cùng, bước thứ chín, lại phân ra làm 2 trường hợp.
Trường hợp thứ nhất, NHNN thực hiện phương án mua bắt buộc bao gồm các quy định về: Hình thức mua; Nguồn tài chính để mua; Phương thức, quy trình mua; Giá mua; Các biện pháp quản lý, xử lý, hỗ trợ phục hồi TCTD trong giai đoạn NHNN mua TCTD; Phương thức xử lý sau khi phục hồi (thoái vốn, chuyển nhượng, bán…).
Còn với trường hợp thứ hai, NHNN sẽ thực hiện phương án phá sản TCTD.
Xin nói thêm, theo quy định tại Luật các TCTD 2010, có 5 trường hợp xem xét đặt TCTD vào kiểm soát đặc biệt, bao gồm: có nguy cơ mất khả năng chi trả; nợ không có khả năng thu hồi có nguy cơ dẫn đến mất khả năng thanh toán; khi số lỗ lũy kế của TCTD lớn hơn 50% giá trị thực của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ; hai năm liên tục bị xếp loại yếu kém theo quy định của NHNN; không duy trì được tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) quy định trong thời hạn một năm liên tục hoặc CAR thấp hơn 4% trong thời hạn 6 tháng liên tục.
Tuy nhiên, tại một dự thảo báo cáo mới đây, NHNN đánh giá, thực tế cho thấy quy định trên của Luật các TCTD 2010 còn thiếu quy định về trường hợp TCTD mất vốn lớn do nguyên nhân chủ quan khác không liên quan đến hoạt động kinh doanh của TCTD, chưa quy định rõ việc tiến hành ngay thủ tục phá sản TCTD mà không cần thực hiện kiểm soát đặc biệt đối với TCTD yếu kém không thể và không cần phục hồi...
Như vậy, NHNN hiện đang muốn tiến hành ngay thủ tục phá sản TCTD mà không cần thực hiện kiểm soát đặc biệt đối với TCTD yếu kém không thể và không cần phục hồi. Nếu NHNN tiến hành chính thức đề xuất và được thông qua quy định này, các bước trong quy trình xử lý các TCTD yếu kém chắc chắn sẽ thay đổi so với quy trình 9 bước đang đề xuất, bởi với quy trình này, để xử lý TCTD yếu kém, NHNN buộc phải đưa vào TCTD đó vào diện kiểm soát đặc biệt.
