Thay Chứng minh nhân dân bằng Thẻ căn cước công dân
Luật Căn cước công dân số 59/2014/QH13 quy định thẻ Căn cước công dân sẽ được cấp cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi, thay cho Chứng minh nhân dân như hiện hành. Trên thẻ sẽ bao gồm các thông tin về họ, tên khai sinh; ngày, tháng, năm sinh; giới tính, quê quán, nơi thường trú; vân tay, đặc điểm nhận dạng… của người được cấp thẻ.
Thẻ Căn cước công dân là giấy tờ tùy thân của công dân Việt Nam, có giá trị chứng minh về căn cước công dân của người được cấp thẻ để thực hiện các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam. Thẻ được sử dụng thay cho hộ chiếu trong trường hợp Việt Nam và nước ngoài ký kết điều ước quốc tế cho phép công dân được sử dụng thẻ Căn cước công dân thay cho hộ chiếu trên lãnh thổ của nhau. Thẻ phải được đổi khi công dân đủ 25 tuổi, đủ 40 tuổi và đủ 60 tuổi.
Luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2016; tuy nhiên những địa phương chưa có điều kiện về cơ sở hạ tầng thông tin, vật chất, kỹ thuật và người quản lý căn cước công dân… để triển khai thi hành theo Luật này thì công tác quản lý công dân vẫn thực hiện theo quy định cũ; chậm nhất từ 01/01/2020 phải thực hiện thống nhất theo quy định của Luật này.
Tăng thời gian đi nghĩa vụ quân sự lên 24 tháng
Luật Nghĩa vụ quân sự số 78/2015/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 19/06/2015, có hiệu lực từ ngày 1/1/2016 sẽ tăng thời gian đi nghĩa vụ quân sự trong thời bình từ 18 tháng lên 24 tháng, trường hợp cần thiết có thể gia hạn nhưng tối đa không qua 6 tháng; đồng thời cho phép công dân nữ được đăng ký nghĩa vụ quân sự.
Bên cạnh đó, Luật vẫn quy định độ tuổi nhập ngũ vẫn từ 18 đến 25 tuổi. Riêng với sinh viên đại học, cao đẳng hệ chính quy được tạm hoãn nhập ngũ độ tuổi sẽ kéo dài hết 27 tuổi. Sau khi thôi học những đối tượng này phải chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự về nơi cư trú, làm việc mới của mình.
Đối với con liệt sĩ, con thương binh hạng một; con của người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, công an nhân dân và cán bộ, công, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn từ 24 tháng trở lên... sẽ được miễn gọi nghĩa vụ quân sự.
Tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt số 70/2014/QH13 đã điều chỉnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số mặt hàng và dịch vụ.
Cụ thể, đối với thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm khác từ cây thuốc lá, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt tăng từ 65% lên 70% từ năm 2016 và lên 75% từ năm 2019; với rượu dưới 20 độ, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt là 30% từ năm 2016 và 35% từ năm 2018. Đối với rượu từ 20 độ trở lên và bia, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt cũng tăng thêm 5% lên 55% từ năm 2016; 60% từ năm 2017 và 65% từ năm 2018.
Tương tự, mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dịch vụ kinh doanh casino, trò chơi điện tử có thưởng cũng chính thức tăng từ 30% lên 35% từ ngày 01/01/2016.
Mỗi Bộ có tối đa 5 Thứ trưởng
Có hiệu lực thi hành từ 01/01/2016, Luật Tổ chức Chính phủ số 76/2015/QH13 quy định số lượng Thứ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ tối đa là 05 người; riêng Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao không quá 06 người.
Đối với các vụ, văn phòng, thanh tra, cục, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ, cơ quan ngang Bộ, người đứng đầu mỗi đơn vị trên được có không quá 03 cấp phó; riêng với người đứng đầu Tổng cục, được có tối đa 04 cấp phó.
Bên cạnh đó, Luật cũng quy định cụ thể hơn về trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, Thủ tướng phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và hệ thống hành chính Nhà nước từ trung ương đến địa phương; về các quyết định và kết quả thực hiện các quyết định của mình trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được giao...
Nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ còn 5 năm
Thay vì 07 năm như trước đây, Luật Kiểm toán Nhà nước số 81/2015/QH13 quy định từ năm 2016, nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ còn 05 năm; Tổng Kiểm toán Nhà nước có thể được bầu lại nhưng không quá 02 nhiệm kỳ liên tục.
Nội dung đáng chú ý khác của Luật này là quy định báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước sau khi phát hành phải được công bố công khai trong họp báo; trên công báo và phương tiện thông tin đại chúng; đăng tải trên trang thông tin điện tử và các ấn phẩm của Kiểm toán Nhà nước hoặc được niêm yết tại trụ sở của đơn vị được kiểm toán…
Cấm gửi tin nhắn, email rác
Tổ chức, cá nhân không được gửi thông tin mang tính thương mại vào địa chỉ điện tử (bao gồm địa chỉ thư điện tử, số điện thoại, địa chỉ Internet và hình thức tương tự khác) của người tiếp nhận khi chưa được người tiếp nhận đồng ý hoặc khi người tiếp nhận đã từ chối. Đây là nội dung quy định tại Luật An toàn thông tin mạng số 86/2015/QH13, có hiệu lực từ ngày 1/7/2016.
Về bảo vệ thông tin cá nhân, Luật quy định, tổ chức, cá nhân xử lý thông tin không được cung cấp, phát tán thông tin cá nhân thu thập được cho bên thứ ba. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý Nhà nước cũng sẽ thiết lập kênh thông tin trực tuyến để tiếp nhận kiến nghị, phản ánh liên quan đến bảo đảm an toàn thông tin cá nhân trên mạng.
Công dân từ đủ 18 tuổi được bỏ phiếu trưng cầu ý dân
Với việc ban hành Luật Trưng cầu ý dân số 96/2015/QH13, có hiệu lực từ ngày 01/07/2016, Quốc hội chính thức cho phép cử tri cả nước trực tiếp biểu quyết bằng hình thức bỏ phiếu để quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.
Luật quy định công dân Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên tính đến ngày trưng cầu ý dân có quyền bỏ phiếu để biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân, trừ những người bị kết án tử hình đang chờ thi hành án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự…
Các vấn đề được xem xét, quyết định trưng cầu ý dân trong phạm vi cả nước bao gồm: Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung quan trọng của Hiến pháp; Vấn đề đặc biệt quan trọng về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích quốc gia; Vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước và các vấn đề đặc biệt quan trọng khác của đất nước.
Ngày bỏ phiếu trưng cầu ý dân được ấn định là ngày Chủ nhật và được công bố chậm nhất 60 ngày trước ngày bỏ phiếu. Bên cạnh đó, không tổ chức lại việc trưng cầu ý dân về nội dung đã được trưng cầu ý dân trong thời hạn 24 tháng, từ ngày kết quả trưng cầu ý dân được công bố.
Kết quả trưng cầu ý dân có giá trị quyết định đối với vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân và có hiệu lực kể từ ngày công bố; mọi cơ quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân phải tôn trọng kết quả trưng cầu ý dân.
Bỏ hình phạt tử hình với tội Cướp tài sản
Một trong những nội dung nổi bật tại Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, có hiệu lực từ ngày 01/07/2016 là quy định về việc bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh, trong đó có tội Cướp tài sản; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; Tội phá hủy công trình, cơ sở phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; Tội chống mệnh lệnh; Tội đầu hàng địch… Ở các tội danh này, hình phạt cao nhất là tù chung thân.
Bộ luật cũng bổ sung trường hợp không bị kết án tử hình, gồm: Người đủ 75 tuổi trở lên; Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn…
Bộ luật cũng quy định thêm một số tội danh như: Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Đây là 2 tội danh mới, không phải tình tiết tăng nặng như quy định trước đây. Đối với tội đánh tráo người dưới 1 tuổi, Bộ luật quy định khung hình phạt cao nhất lên tới 7 năm tù. Với người chuẩn bị phạm tội giết người bị phạt tù từ 1 đến 5 năm.
Đáng chú ý, lần đầu tiên tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động được đưa vào Bộ luật Hình sự. Bộ luật này quy định, người nào có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ từ 06 tháng trở lên, đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà tiếp tục vi phạm có thể bị phạt tù đến 07 năm; pháp nhân phạm tội có thể bị phạt tiền đến 03 tỷ đồng.
