Ngày 29/08 tới đây, Công ty mẹ - Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) sẽ tiến hành bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) tổng cộng 167.074.900 cổ phần, tương đương 12,57% vốn điều lệ của VEAM.
Nhiều khả năng, phiên đấu giá cổ phần VEAM tới đây sẽ là phiên IPO lớn nhất trong năm 2016 bởi nếu IPO thành công, vốn điều lệ của VEAM sẽ lên tới 13.288 tỷ đồng.
Điểm gây ấn tượng nhất khi nhìn vào báo cáo tài chính 2015 của Công ty mẹ - VEAM hẳn là khoản doanh thu hoạt động tài chính lên tới 3.433 tỷ đồng. Trong đó, 2.676 tỷ đồng là cổ tức, lợi nhuận được chia từ Công ty Liên doanh Honda Việt Nam – đơn vị VEAM sở hữu 30% cổ phần và 678 tỷ đồng là cổ tức, lợi nhuận được chia từ Công ty Liên doanh Toyota Việt Nam – đơn vị VEAM sở hữu 20% cổ phần.
Một điểm đáng chú ý khác là vốn chủ sở hữu của VEAM đã tăng tới 7.520 tỷ đồng chỉ sau một năm. Nguyên nhân chính là do trong năm 2015, VEAM đã đánh giá lại tài sản và ghi tăng thêm 6.682 tỷ đồng. Phần lớn tài sản được đánh giá lại này lại chính là 2 khoản đầu tư vào Honda Việt Nam và Toyota Việt Nam.
Cụ thể, sau khi đánh giá lại tài sản, khoản đầu tư vào Honda Việt Nam tăng từ mức 252 tỷ đồng thời điểm kết thúc năm 2014 lên mức 5.120 tỷ đồng thời điểm kết thúc năm 2015, tương đương tăng 4.868 tỷ đồng. Còn khoản đầu tư vào Toyota Việt Nam tăng từ mức 108 tỷ đồng lên mức 819 tỷ đồng, tương đương tăng 711 tỷ đồng.
Tài sản VEAM tăng vọt nhờ đánh giá lại khoản đầu tư vào 2 liên doanh Honda Việt Nam và Toyota Việt Nam
Nhưng một điều khá bất ngờ là hàng loạt khoản dự phòng của VEAM đã "biến mất" trong năm 2015. Cụ thể, theo báo cáo tài chính 2015 của Công ty mẹ - VEAM thì dự phòng các khoản phải thu ngắn hạn khó đòi của công ty này đã giảm từ mức 228,3 tỷ đồng trong năm 2014 xuống còn vỏn vẹn 17,6 tỷ đồng trong năm 2015.
Các khoản phải thu khó đòi ngắn hạn tiêu biểu có thể kể đến như: Công ty Mekong với 32,1 tỷ đồng, Công ty TNHH MTV Động cơ và Máy nông nghiệp miền Nam với 28,2 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Matexim Hải Phòng với 80 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Vận tải và Thương mại VEAM với 39,6 tỷ đồng…
Nguyên nhân không phải là do VEAM "đòi" được các khoản phải thu khó đòi này mà nhiều khả năng là do VEAM phải "xử lý" các khoản phải thu khó đòi trước khi cổ phần hóa theo quy định tại điều 5 Nghị định 189/2013/NĐ-CP về Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần.
Cách thông thường để xử lý các khoản nợ khó đòi này là hạch toán vào chi phí. Tuy nhiên, nếu vậy thì VEAM sẽ bị lỗ, khiến vốn chủ sở hữu 100% Nhà nước giảm, gây ảnh hưởng đến phương án cổ phần hóa. Vì vậy, hầu hết các khoản phải thu khó đòi này nhiều khả năng đã được VEAM thỏa thuận với Công ty Mua bán nợ Việt Nam.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra đối với các khoản dự phòng đầu tư tài chính dài hạn khi tổng dự phòng đầu tư tài chính dài hạn của Công ty mẹ - VEAM đã giảm từ mức 127,9 tỷ đồng trong năm 2014 xuống còn 15,6 tỷ đồng trong năm 2015.
Đáng kể nhất là việc "xóa" khoản dự phòng 45,6 tỷ đồng khi VEAM đầu tư vào Công ty TNHH Máy kéo và Máy nông nghiệp.
Một khoản dự phòng dạng "mất trắng", cụ thể là khoản dự phòng toàn bộ khoản đầu tư trị giá 39,6 tỷ đồng của VEAM vào Công ty Liên doanh Mekong, cũng đã được xóa toàn bộ.
Một điểm đáng chú ý khác là VEAM không kỳ vọng nhiều vào kết quả kinh doanh của các công ty liên doanh Honda Việt Nam và Toyota Việt Nam trong tương lai.
Trong tài liệu công bố thông tin cổ phần hóa của Công ty mẹ - VEAM thì công ty này dự báo doanh thu tài chính các năm 2016, 2017, 2018 và 2019 lần lượt là 3.700 tỷ đồng, 3.200 tỷ đồng, 2.500 tỷ đồng và 2.600 tỷ đồng. Dễ dàng nhận thấy rằng, doanh thu tài chính dự báo của VEAM có xu hướng giảm trong những năm tới.
Trong khi đó, doanh thu tài chính của VEAM chủ yếu đến từ cổ tức, lợi nhuận được chia từ Liên doanh Honda Việt Nam và Liên doanh Toyota Việt Nam. Như vậy, có thể nói, VEAM không kỳ vọng nhiều, thậm chí là có phần bi quan về kết quả kinh doanh của Honda Việt Nam và Toyota Việt Nam trong tương lai.
