Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu liên quan đến việc cử đại diện tham gia Đoàn kiểm tra kho nhôm khổng lồ nghi nguồn gốc Trung Quốc ở Bà Rịa - Vũng Tàu.
Theo Bộ Công Thương , việc kiểm tra này là thực hiện theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng nhằm làm rõ thông tin về vận chuyển nhôm có nguồn gốc Trung Quốc vào Việt Nam.
Đoàn kiểm tra sẽ tiến hành kiểm tra tại Công ty Nhôm Toàn cầu Việt Nam có trụ sở tại Bà Rịa Vũng Tàu. Thời gian kiểm tra dự kiến diễn ra vào trung tuần tháng 5/2017.
Trước đó, đầu năm 2017, tờ Wall Street Journal (WSJ) đưa tin, Hải quan Mỹ đã thu giữ lô hàng nhôm trị giá 25 triệu USD có liên quan đến một tỷ phú Trung Quốc, người được cho là đang cất trữ một lượng lớn kim loại tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Đây được xem là động thái mạnh tay nhất từ trước đến nay của chính phủ liên bang Mỹ, nhằm điều tra xem liệu có hay không việc các công ty Mỹ thông đồng với ông trùm ngành sản xuất nhôm Trung Quốc Liu Zhongtian, để giúp mặt hàng nhôm Trung Quốc trốn thuế chống phá giá của Mỹ, bằng cách đưa số kim loại này đi vòng vèo qua nhiều nước để giấu xuất xứ.
Bộ Thương mại Mỹ phát hiện hãng China Zhongwang, hãng sản xuất nhôm của tỷ phú Liu, đang bán nhôm vào Mỹ thông qua các nước khác, từ đó tránh được khoản thuế chống phá giá 374% áp dụng cho nhôm Trung Quốc.
Trước đó, vào trung tuần tháng 9/2016, WSJ cũng đưa tin một tỷ phú người Trung Quốc bị cáo buộc giấu gần 1 triệu tấn nhôm, trị giá 2 tỷ USD, bên trong một "pháo đài" được bảo vệ nghiêm ngặt với hàng rào dây thép gai nằm sâu bên trong sa mạc Mexico. Vụ việc làm dấy lên những lo ngại về những ảnh hưởng đến thị trường nhôm và giá nhôm thế giới.
Đến tháng 12, tờ báo này lại đưa tin kho nhôm bí ẩn này đã được chuyển về Việt Nam. Dựa trên số liệu xuất nhập khẩu và những nguồn tin thân cận, WSJ cho rằng kể từ đầu năm nay, 500.000 tấn nhôm đã được chuyển ra khỏi thành phố San Jose Iturbide của Mexico và đưa về Việt Nam. Số nhôm này được cất ở một nhà máy tại cảng Vũng Tàu.
Các chuyến hàng lớn bất thường này gây nhiều sự chú ý, và làm dấy lên lo ngại về tác động tới ngành công nghiệp nhôm và giá của kim loại này. Theo Dịch vụ Thông tin Thương mại Toàn cầu (GTIS), Việt Nam hiện là điểm đến cho 91% kim ngạch xuất khẩu nhôm ép của Mexico, điều gần như chưa hề xảy ra trước đây.
Nhôm ép của Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ phải chịu mức thuế lên tới 374%, trong khi Việt Nam chỉ phải chịu thuế 5%.
Hành trình kho nhôm từ Mexico tới Việt Nam trùng hợp với sự gia tăng xuất khẩu vào Việt Nam từ hai nước Trung Quốc và Mỹ. Số nhôm này được vận chuyển thông qua những cảng biển nằm gần các doanh nghiệp có liên quan tới ông Liu, theo nguồn tin từ WSJ.
Chẳng hạn như tính đến tháng 8/2016, 65% kim ngạch xuất khẩu nhôm ép của Mỹ trong năm nay có điểm đến là Việt Nam, trong khi năm ngoái con số này chưa tới 3%, theo dữ liệu của GTIS. Dữ liệu nhập khẩu cho thấy một lượng lớn nhôm nhập khẩu từ Mỹ của Việt Nam trong năm nay đến từ công ty Perfectus Aluminum Inc.
Perfectus từng được sở hữu bởi con trai ông Liu, còn giờ đây được quản lý bởi Jacky Cheung, một đối tác kinh doanh của ông Liu.
Ông Cheung còn là đồng sở hữu của Global Vietnam Aluminum Co (Công ty Nhôm Toàn cầu Việt Nam), công ty quản lý nhà máy ở Vũng Tàu, nơi một phần số nhôm nguồn gốc Mexico đang được cất giữ.
Tuy nhiên, cả ông Liu, China Zhongwang và Perfectus đều phủ nhận bất kỳ sự liên quan nào tới kho dự trữ nhôm đã biến mất khỏi Mexico.
Tỷ phú Trung Quốc Liu Zhongtian là người đứng sau China Zhongwang, tập đoàn sản xuất và bán các sản phẩm nhôm ép hiện đang giữ vị trí số 1 ở châu Á và thứ 2 trên thế giới.
Năm 2010, Bộ Thương mại Mỹ buộc tội Zhongwang bán nhôm dưới mức giá thị trường và đánh thuế chống bán phá giá lên tới 374%. Sau đó các công ty nhôm Mỹ lại buộc tội Liu đã chuyển nhôm đến Mexico nhằm trốn thuế vì như vậy có thể che giấu xuất xứ Trung Quốc.
Do bị đánh thuế chống bán phá giá ở Mỹ, các thanh nhôm ép có xuất xứ Trung Quốc sẽ phải chịu mức thuế lên tới 374%; trong khi nhôm xuất từ Mexico được hưởng ưu đãi theo hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ. Tất nhiên ông Liu và tập đoàn Zhongwang bác bỏ lời buộc tội này.
Eoin Dinsmore, chuyên gia phân tích tại công ty kinh doanh nhôm CRU Group tại London cho biết: "Đây là một kho dự trữ khổng lồ". Ông ước tính, kho trữ nhôm tại Việt Nam chiếm tới 14% tổng lượng hàng tồn kho nhôm trên thế giới. Nếu được bán ra thị trường, khối nhôm này sẽ tác động đáng kể đến giá nhôm, ông nhận định.
