Theo số liệu mới được công bố từ Bộ Nội vụ Nhật Bản, dân số nước này hiện ở mức 127,1 triệu người, giảm 947.000 người, tương đương 0,7% trong giai đoạn 2010 - 2015. Con số sụt giảm này thậm chí còn lớn hơn dân số của thành phố San Francisco (Mỹ).
Đây là lần đầu tiên dân số Nhật Bản ghi nhận đà giảm kể từ khi các số liệu chính thức được thống kê vào năm 1920. Đà giảm dân số này được xem là một thách thức lớn đối với Thủ tướng Shinzo Abe khi ông đang nỗ lực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong dài hạn và cũng là thông tin không mấy tốt đẹp đối với nền kinh tế đang nằm trong vòng xoáy suy thoái của đất nước mặt trời mọc.
Bộ Nội bộ Nhật Bản bắt đầu thực hiện điều tra dân số vào năm 1920, khi đó dân số Nhật ở mức 56 triệu người và đã không ghi nhận bất kỳ sự suy giảm nào ngay cả trong chiến tranh thế giới thứ II.
Theo Cục Điều tra dân số Hoa Kỳ, Nhật Bản là một trong những nước có dân số già hóa nhanh nhất thế giới với 27% dân số trên 65 tuổi. Đức, Pháp và Italia cũng đang phải đối mặt với xu hướng dân số già tương tự, với tỷ lệ cứ 5 người thì có 1 người trên độ 65 tuổi.
Thủ đô Tokyo của Nhật Bản hiện có dân số cao nhất với 13,5 triệu dân. Thành phố này cũng ghi nhận mức gia tăng dân số lớn thứ hai sau quận Okinawa. Osaka, thành phố lớn thứ hai của Nhật Bản cũng ghi nhận đà sụt giảm dân số.
Là một trong những nước có tỷ suất sinh thấp nhất thế giới và cũng là nước tiếp nhận rất ít người nhập cư, nước Nhật sẽ còn tiếp tục phải đối mặt tình trạng này trong nhiều năm tới. Một số lãnh đạo doanh nghiệp đã kêu gọi Thủ tướng Abe nới lỏng chính sách nhập cảnh, tuy nhiên ông Abe vẫn không có kế hoạch thay đổi chính sách này.
Trước kết quả điều tra dân số mới, Thủ tướng Shinzo Abe đã nhắc lại mục tiêu lâu dài của Chính phủ là giữ cho mức tổng dân số Nhật Bản không giảm xuống dưới 100 triệu người.
Ông Abe đặt mục tiêu tăng tỷ lệ sinh từ 1,4 trẻ lên 1,8 trẻ trên mỗi phụ nữ, đồng thời cải thiện hệ thống chăm sóc trẻ em cùng chính sách ưu đãi thuế. Ở các nền kinh tế phát triển thường cần tỷ lệ sinh ít nhất là 2,1 trẻ để có được dân số ổn định.
Tuy nhiên, theo ước tính của Liên Hợp Quốc, quy mô dân số Nhật Bản có khả năng sẽ tiếp tục giảm xuống 83 triệu vào năm 2100, giảm 40% so với mức đỉnh điểm, với dân số trên 65 tuổi chiếm khoảng 35%.
"Những số liệu sụt giảm dân số này cho thấy nó giống việc mất đi cả một tỉnh", Bộ trưởng Shigeru Ishiba đã nói như vậy tại một cuộc họp báo. Nhiều tỉnh trong số 47 tỉnh của Nhật có dân số chỉ gần 1 triệu người.
Các nhà kinh tế bày tỏ thái độ quan ngại, sự suy giảm dân số sẽ dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học. Điều này sẽ biến Nhật Bản trở thành quốc gia có số nợ lớn nhất thế giới với quỹ phúc lợi dành cho người già đang ngày một lớn. Dân số già đang chồng chất thêm nhiều khó khăn cho nền kinh tế có gánh nặng nợ công lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính vẫn dự kiến nợ chính phủ sẽ đạt mức kỷ lục 1.087.300 tỷ yên vào cuối tài khoá 2015 (kết thúc ngày 31/3/2016) do chi phí an sinh xã hội tăng cao trong bối cảnh xã hội Nhật Bản già hoá nhanh chóng. Trong quý IV năm ngoái, kinh tế Nhật Bản co hẹp với tốc độ thường niên 1,4%.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới đưa ra dự báo, trong 4 thập kỷ tới, dân số già hóa nhanh chóng sẽ là một trong những vấn đề lớn nhất mà thế giới phải đối mặt. Nó có tác động tới hàng loạt các lĩnh vực như phúc lợi xã hội, y tế cộng đồng và sự thịnh vượng kinh tế.
