Quyết định dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu nằm trong gói dự luật chi tiêu và giảm thuế trị giá 1.800 tỷ USD, vừa được Thượng viện Mỹ phê chuẩn với 65 phiếu thuận và 33 phiếu phản đối. Quyết định này đang chờ chữ ký của Tổng thống Mỹ Barack Obama.
Trong khi nhiều thành viên đảng Dân chủ phản đối, một số nhà lập pháp đảng Cộng hòa và các công ty dầu mỏ lớn lại vận động mạnh mẽ cho việc dỡ bỏ lệnh cấm.
Lãnh đạo Dân chủ Nancy Pelosi và các nghị sĩ đảng này lo ngại việc cho phép Mỹ xuất khẩu dầu ra nước ngoài sẽ làm tổn thương những nhà lọc dầu độc lập thông qua việc tăng giá đầu trong nước và quốc tế. Bà Pelosi nói rằng quyết định này sẽ khiến mức độ hủy hoại môi trường tăng lên 10 lần.
Tom O’Malley, từ công ty lọc dầu PBF Energy cho rằng quyết định này sẽ dẫn đến việc ít nhất nhà máy lọc dầu ở bờ Đông phải đóng cửa. Hai nhà máy khác ở New Jersey và Delawere sẽ hoạt động cầm chừng. "Đây là một quyết định điên rồ. Một khi đã dỡ bỏ, sẽ rất khó để đảo ngược quyết định", O’Malley nói.
Việc kết thúc luật cấm đã có 40 năm tuổi cũng có thể coi là phần thưởng lớn đối với đảng Cộng hòa, bởi các nghị sĩ của đảng này luôn ủng hộ kết thúc luật cấm. Đổi lại đảng này cũng thỏa hiệp với yêu cầu từ đảng Dân chủ về việc kéo dài thêm 5 năm ưu đãi cho nhà sản xuất năng lượng gió và mặt trời đồng thời đóng góp cho quỹ bảo vệ nguồn nước.
Thượng nghị sĩ Heidi Heitkamp, bang Nork Dakota (Mỹ) cho biết: "Việc dỡ bỏ lệnh cấm là tốt cho người tiêu dùng, tốt cho nền kinh tế và an ninh quốc gia cũng như an ninh năng lượng. Bằng cách mở cửa thị trường xuất khẩu dầu thô Mỹ, chúng ta không chỉ cung cấp cho các đồng minh một nguồn cung mới, mà còn làm giảm sức mạnh của các quốc gia dầu mỏ như Nga, Venezuela và khu vực Trung Đông vốn đã và đang sử dụng thế mạnh năng lượng để gây ảnh hưởng đất nước chúng ta và các đồng minh".
Ngoài ra, nhiều công ty cũng được hưởng lợi từ chính sách nới lỏng này, trong đó phải kể đến những đại gia dầu mỏ như Tập đoàn Exxon Mobil Corp, ConocoPhillips và Chevron. Những lợi ích của việc này, theo các chuyên gia kinh tế, còn rộng lớn hơn thế.
Xuất khẩu dầu mỏ khởi sắc sẽ giúp thu hút đầu tư vào hoạt động sản xuất và vận chuyển sản phẩm năng lượng này, tạo thêm việc làm, giúp nguồn cung dầu khí ổn định hơn và cải thiện tình trạng thâm hụt thương mại của Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà môi trường lo ngại việc dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu trên sẽ khuyến khích sản xuất dầu thô thay vì năng lượng sạch, dù Mỹ cam kết tại Hội nghị Thượng đỉnh khí hậu COP21 tại Paris (Pháp) rằng sẽ cắt giảm khí thải carbon. Các tổ chức phi chính phủ cũng cho rằng động thái này sẽ làm "gia tăng tần suất các vụ nổ xe lửa và sự cố tràn dầu trên cả nước và vùng biển quốc tế".
Lệnh cấm xuất khẩu dầu thô được Chính phủ Mỹ áp dụng từ năm 1975 đến nay, sau khi thế giới trải qua cuộc khủng hoảng dầu mỏ vào năm 1973 do các quốc gia thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ OPEC áp dụng lệnh cấm xuất khẩu dầu. Những nước như Ả Rập Xê Út thuộc OPEC đã cấm xuất khẩu dầu sang Mỹ để trả thù cho sự hậu thuẫn của Washington đối với Israel trong cuộc chiến Ả Rập - Israel. Ở thời điểm đó, nước Mỹ đã lâm vào cảnh lao đao vì thiếu xăng dầu.
Để đáp trả lại, Mỹ ban hành luật cấm xuất khẩu dầu vào tháng 12/1975 để đảm bảo nguồn dầu khai thác được tiêu thụ trong nước; tuy nhiên có ngoại lệ khi các công ty nước này được phép xuất khẩu tới một số nước nhất định được chấp thuận như Canada.
Với việc dỡ bỏ lệnh cấm, 9,2 triệu thùng dầu thô được sản xuất mỗi ngày trên đất Mỹ và 490,7 triệu thùng dầu thô dự trữ thương mại đều có thể được xuất khẩu ra thị trường thế giới.
Giá dầu đã rớt hơn 50% trong vòng 18 tháng qua do nguồn cung dư thừa và mức cầu ì ạch. dầu lại chịu áp lực giảm giá sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất. Tình hình càng trở nên bi quan khi ngân hàng đầu tư Goldman Sachs đưa ra một viễn cảnh đầy "u ám" rằng giá dầu có thể xuống mức 20 USD/thùng. Hiện nay, giá dầu ở mức thấp nhất trong gần 7 năm qua. Hôm 17/12, tại thị trường New York, giá dầu thô ngọt nhẹ Mỹ (WTI) giao tháng 1/2016 đã có thời điểm xuống dưới ngưỡng 35 USD/thùng.
