Ngày 11/4/2016, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố "Báo cáo Cập nhật tình hình kinh tế khu vực Đông Á - Thái Bình Dương". Theo đó, WB dự báo, trong số các nền kinh tế phát triển lớn trong khu vực Đông Nam Á, cùng với Philippines, nền kinh tế Việt Nam có triển vọng tăng trưởng mạnh nhất và đều có khả năng tăng trưởng trên 6% giai đoạn 2017 - 2018.
"Nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua được những biến động toàn cầu một cách ngoạn mục nhờ cầu trong nước tăng và nền công nghiệp chế tạo hướng tới xuất khẩu đạt thành tích tốt. Sau giai đoạn suy giảm năm 2012 – 2013, nền kinh tế đã tăng trưởng trở lại, đạt mức 6% trong năm 2014 và tiếp tục tăng lên mức 6,7% trong năm 2015", báo cáo cho biết.
Về phía cầu, lạm phát thấp và niềm tin người tiêu dùng củng cố trở lại đã dẫn đến tăng tiêu dùng cá nhân. Đồng thời, đầu tư cũng tăng nhờ tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài và tăng trưởng tín dụng trong nước phục hồi trở lại. Chi chính phủ cũng tăng mạnh, riêng chi thường xuyên đã tăng 11% năm 2015.
Tăng trưởng xuất khẩu đã giảm xuống mức 8% (mức tăng năm 2014 là 13,8%) do giá thực phẩm và giá nguyên vật liệu giảm và chỉ được bù trừ phần nào bởi tăng xuất khẩu sản phẩm chế tạo. Trong khi đó nhập khẩu lại tăng mạnh, dẫn đến kim ngạch xuất khẩu ròng bị giảm nhẹ.
Về phía sản xuất, tăng trưởng GDP chủ yếu dựa trên các ngành công nghiệp chế tạo và xây dựng. Các ngành này tăng trưởng 11% trong năm 2015 và đóng góp trên ½ tổng mức tăng trưởng GDP. Thị trường bất động sản phục hồi dần dần, tăng đầu tư công vào các dự án hạ tầng và các quy định thông thoáng hơn đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bất động sản đã góp phần vào tăng trưởng trong ngành xây dựng.
Doanh số bán lẻ tăng mạnh nhờ tiêu dùng cá nhân tăng nhưng bị bù trừ bớt do tăng trưởng ngành du lịch chậm lại và kết quả là tổng mức tăng ngành dịch vụ đạt 6%.
Tuy nhiên, theo WB, ổn định và bền vững kinh tế vĩ mô được duy trì về cơ bản, nhưng tình trạng nợ công tăng nhanh trong khi dự trữ ngoại tệ thấp (và đang có xu thế giảm) đang là lý do gây quan ngại.
CPI giảm điểm 1% so với năm 2015 và đạt mức thấp nhất kể từ năm 2001. Tỷ giá hối đoái so với đồng USD được điều chỉnh đều đặn trong năm 2015 để ứng phó với những biến động trên thị trường tài chính toàn cầu. Tháng 1/2016, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã áp dụng một chính sách tỷ giá linh hoạt hơn, trong đó có biện pháo quy định tỷ giá tham chiếu hằng ngày.
"Tuy vậy, tổng dự trữ ngoại tệ đã giảm xuống mức hai tháng nhập khẩu càng làm cho nền kinh tế dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc bên ngoài", WB nhận định.
Thâm hụt tài khóa đạt 6,5% GDP trong năm 2015 là kết quả của giảm thu và tăng chi đầu tư cơ bản và chi thường xuyên. Yếu tố này đã làm áp lực tài khóa tăng lên.
So sánh với các nước khác trong khu vực thì tỷ lệ thâm hụt tài khóa của Việt Nam lớn hơn hầu hết các nước khác. "Ước tính, nợ công và nợ do nhà nước bảo lãnh (theo quy định của Bộ Tài chính) đã đạt mức 62,5% GDP trong năm 2015, trong khi năm 2014, con số này là 59,6%. Do vậy các khoản nợ công này có thể nhanh chóng chạm mức trần nợ công do luật quy định là 65%", WB dự báo.
Về vấn đề tỷ lệ nợ công của Việt Nam hiện nay là cao hay thấp, đại diện WB cho rằng tỷ lệ này vẫn nằm trong khả năng có thể kiểm soát nhưng rủi ro trong trung hạn không liên quan đến tính bền vững mà là việc giảm những khoản chi cho đầu tư, giáo dục, y tế. Nhiều quốc gia có mức nợ công/GDP rất cao như của Nhật là trên 200% GDP nhưng vẫn ổn, nhưng có những nước nợ công chỉ trên 50% đã là rất khó khăn.
Cũng theo WB, kết quả tái cơ cấu nền kinh tế hiện nay "khá lẫn lộn". Cải thiện môi trường kinh doanh có tiến bộ, trong khi cải cách ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước còn chậm. Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đã tăng tốc trong năm 2015 nhưng tốc độ chung còn quá chậm (còn xa mới đạt mục tiêu do Chính phủ đề ra cho giai đoạn 2011 – 2015). Kết quả này thể hiện điều kiện thị trường còn yếu và Chính phủ còn chần chừ, chưa muốn chào bán các doanh nghiệp nhà nước làm ăn tốt.
Quá trình củng cố ngân hàng đã đạt được một số tiến bộ, đã thực hiện một số thương vụ mua bán và sáp nhập nhưng vẫn còn khó để đạt được mục tiêu giảm còn 15-17 ngân hàng vào năm 2017 từ con số hiện nay là 35. Tuy nhiên, WB cũng nhấn mạnh rằng quy trình mua bán và sáp nhập phải phù hợp, điều này quan trọng hơn so với con số đích cần đạt đến.
Nợ xấu toàn ngành ngân hàng, theo báo cáo, đã giảm xuống mức 3% tổng giá trị các món vay. Kết quả giảm nợ xấu này chủ yếu do tăng trưởng tín dụng và chuyển các món nợ xấu sang Công ty Quản lý tài sản Việt Nam (VAMC). Tuy các ngân hàng bị yêu cầu trích lập dự phòng dần dần cho tài sản chuyển sang VAMC nhưng khoản tín dụng và các rủi ro liên quan gây tổn hại đến nguồn vốn vẫn chưa được xóa bỏ hoàn toàn.
WB dự báo" "Viễn cảnh nền kinh tế Việt Nam năm 2016 là tích cực nhưng rủi to tiêu cực vẫn chiếm ưu thế". Tăng trưởng kinh tế dự báo sẽ giảm xuống còn 6,2% do tiêu dùng cá nhân và tăng trưởng đầu tư chậm lại. Lạm phát cũng chậm lại do tình hình toàn cầu không mấy sáng sủa và giá năng lượng và thực phẩm toàn cầu giảm.
Tốc độ tái cơ cấu chậm chạp gây rủi ro cho tăng trưởng trung hạn. Rủi ro tài khóa cũng là vấn đề cần quan tâm giải quyết. Hiện nay, tín dụng đang tăng nhanh dần cũng làm tăng thêm rủi ro ngành ngân hàng. Cầu bên ngoài yếu đi và bất ổn tài chính toàn cầu đòi hỏi phải liên tục chú ý quản lý kinh tế vĩ mô tốt để tránh bị ảnh hưởng của các cú sốc bên ngoài.
