Thang Z (Z-scale) là khái niệm thống kê để chỉ thang chuyển đổi của các giá trị được dùng cho kết quả quan sát về một biến số có phân phối chuẩn. Các giá trị chuyển đổi làm cho kết quả quan sát này có số bình quân bằng 0 và độ lệch tiêu chuẩn bằng 1.
Việc sử dụng thang Z cho phép người ta chuyển đổi bất kỳ tập hợp kết quả quan sát về một biến số nào thành các đơn vị tiêu chuẩn có số bình quân bằng 0 và đô lệch tiêu chuẩn bằng 1, cho dù số bình quân và đổ lệch tiêu chuẩn của tập hợp đó là bao nhiêu
Phương pháp chuyển đổi như vậy cho phép sử dụng một bảng duy nhất để ghi phần diện tích nằm dưới đồ thị chuẩn. Bảng này giúp chúng ta ước tính được xác suất và kiểm định giả thuyết thống kê, cũng như so sánh các tập hợp kết quả quan sát có số bình quân và độ lệch tiêu chuẩn khác nhau
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Giả sử lợi nhuận hàng tháng của một danh mục đầu tư với phân phối chuẩn có giá trị trung bình là 1% và độ lệch chuẩn là 0.3%. Nếu lợi nhuận của 1 tháng là 1.6% thì:
Ký hiệu R là lợi nhuận hàng tháng, ta có R ~ N(0.01, 0.000009) (lưu ý 0.000009 = 0.003²):
Z=(R−μ)/σ=1.6%−1%0.3%=2.0
