Thuế trực thu (direct tax) là thuế do chính phủ đánh vào thu nhập và của cải mà hộ gia đình và doanh nghiệp nhận được hoặc nắm giữ nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách. Theo truyền thống, việc phân biệt giữa thuế trực thu và gián thu dựa trên cân nhắc là ảnh hưởng của thuế và người chịu thuế có phù hợp với nhau không, nghĩa là, ai nộp thuế và ai là người chịu gánh thuế khóa. Ví dụ về thuế trực thu là thuế thu nhập, thuế công ty và thuế thừa kế.
Thuế trực thu có tính chất lũy tiến khi mức thuế phải nộp thay đổi cùng với thu nhập và của cải của người nộp thuế. Ngược lại, thuế gián thu có tính chất lũy thoái khi mọi người tiêu dùng nộp thuế đều phải trả một mức thuế như nhau, không tính đến thu nhập của họ.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Thuế doanh nghiệp là một ví dụ tốt về thuế trực thu. Ví dụ, nếu một công ty sản xuất hoạt động với doanh thu 1 triệu đô la, 500.000 đô la là chi phí bán hàng và 100.000 đô la là tổng chi phí hoạt động, thu nhập trước lãi, thuế, khấu hao (EBITDA) sẽ là 400.000 đô la. Nếu công ty không có nợ, khấu hao, và có thuế suất doanh nghiệp là 35%, thuế trực thu của nó sẽ là $ 140.000, có nguồn gốc là: ($ 400,000 x 0,35) = $ 140,000.
Ngoài ra, thuế thu nhập của một người là một ví dụ về thuế trực thu. Nếu một người kiếm được 100.000 đô la trong một năm và nợ 40.000 đô la tiền thuế, 40.000 đô la sẽ là thuế trực tiếp.
