Thảo luận tại Quốc hội hôm nay (2/11), nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn trước sự thụ động và mơ hồ của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trước ngưỡng cửa hội nhập mới.
Theo đại biểu Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng), Việt Nam đang "bước vào giai đoạn mới chúng ta đang sống trong nguồn cảm xúc mang tên TPP khi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương vừa hoàn tất đàm phán". Tuy nhiên, bài học gia nhập WTO vẫn nóng hổi.
"Chín năm trước khi Việt Nam gia nhập WTO tôi là một cử tri theo dõi các hoạt động của Quốc hội thì thấy có nhiều phát biểu rất lạc quan. Có người nghĩ sau khi gia nhập WTO thì kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng từ 8 - 9% trong 10 năm liên tiếp; Việt Nam có thể sớm "hóa rồng, hóa hổ" nhưng thực tế lại khác, những tác động bất lợi bên ngoài và yếu kém bên trong đã nhiều phen làm chúng ta lao đao", ông Tâm nói.
Đại biểu cho rằng hội nhập, đàm phán hàng loạt các hiệp định tự do vẫn chỉ như là việc của riêng Chính phủ chứ không phải việc của doanh nghiệp, người dân và phần lớn là bộ máy công chức.
"Thật bất ngờ doanh nghiệp, đội quân được coi là tiên phong trong hội nhập thì một điều tra gần đây cho thấy có đến 76% doanh nghiệp không biết về cộng đồng kinh tế ASEAN và 60% được hỏi cho rằng Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) không ảnh hưởng gì đến mình", ông Tâm nói.
Điều đáng buồn hơn là dù quy định pháp luật cho hội nhập đã và đang được hoàn thiện nhưng có thể dễ dàng bị vô hiệu hóa bởi các lệ làng, thói quen, sự quan liêu, cửa quyền, thờ ơ và vô cảm.
"Một cái lắc đầu của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, một cái xua tay của Giám đốc Sở, thậm chí sự chậm trễ, vòi vĩnh của công chức hành chính bình thường cũng có thể tước đoạt đi cơ hội làm ăn của doanh nghiệp, người dân. Chúng ta không thể hội nhập thành công nếu như 63 tỉnh, thành trở thành 63 khu vực cát cứ với tình trạng điều hành bằng chỉ thị miệng, ví dụ phải sử dụng sắt tỉnh nhà, xi măng tỉnh nhà, uống bia tỉnh nhà", ông Tâm nói.
Ông Tâm cho rằng điều đáng lo ngại hiện nay là trong khi các nhà lãnh đạo cứ bày tỏ quyết tâm, các đoàn đàm phán cứ hăng say trên bàn đàm phán, còn cộng đồng doanh nghiệp thì đứng ngoài, người dân thờ ơ, bộ máy công chức đặc biệt ở các cấp cơ sở thì vô cảm
"Có thể nói sức nóng TPP đang phả vào gáy chúng ta, nếu không nhận biết định lượng cụ thể về các cơ hội và thách thách, không tận dụng được cơ hội để cải thiện sức khỏe bên trong của mình thì nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế nhỏ và yếu nhất trong 12 nền kinh tế TPP. Sẽ hoàn toàn bị đánh chiếm bởi đội quân viễn chinh kinh tế hùng hậu của nước ngoài và cuối cùng chúng ta chỉ là người làm thuê trên mảnh đất mầu mỡ của mình", ông nói.
Theo đại biểu Ngô Đức Mạnh (Bình Thuận), Việt Nam đã "chuyển đổi thành công từ hội nhập kinh tế quốc tế thành hội nhập quốc tế, có nghĩa là chúng ta tham gia đầy đủ ở các sân chơi và với tư cách Việt Nam là thành viên tích cực có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế".
Tuy vậy, để phát triển bền vững và nhất là hội nhập quốc tế thành công thì câu hỏi lớn đặt ra phải làm như thế nào để chúng ta có thể tích cực chủ động hội nhập quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh ngày càng khó khăn và phức tạp hơn.
Ông cũng lo rằng năng suất lao động của Việt Nam hiện quá thấp, chỉ bằng 1/18 của Singapore, chỉ bằng 1/5 của Malaixia, bằng 2/5 của Thái Lan, trong khi năng lực cạnh tranh của nền kinh tế xếp thứ 56 đứng sau cả Philippin, đều là "những câu hỏi lớn" khi hội nhập.
Đại biểu cho rằng cần quan niệm tham gia các thể chế của kinh tế toàn cầu thì nội lực rất quan trọng. Do đó, đổi mới trong nước phải tích cực và thậm chí là phải đổi mới trong nước trước để chúng ta đón đầu với những cam kết mới.
"Ở đây rõ ràng vai trò của nhà nước hết sức quan trọng. Tôi cũng lo lắng về tình trạng và một số lượng các doanh nghiệp của chúng ta chưa biết nhiều về cộng đồng kinh tế ASEAN, nhưng điều quan trọng hơn cả là nhà nước và chính cán bộ nhà nước là người hoạch định chính sách thì phải hiểu rõ, nắm được luật chơi của nên kinh tế trong thời đại hội nhập như hiện nay để chúng ta có những chính sách biện pháp điều hành quản lý nhà nước theo tín hiệu của thị trường", ông nói.
Cùng quan điểm nay, đại biểu Nguyễn Cao Sơn (Hòa Bình), việc kết thúc đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP là cơ hội cho Việt Nam tham gia sân chơi chung với các nền kinh tế lớn trên thế giới, xong cũng là thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.
Để giúp các doanh nghiệp vững vàng, chủ động, hội nhập sâu rộng tham gia vào thực hiện Hiệp định TPP, ông đề nghị Chính phủ tăng cường các biện pháp tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp, doanh nhân tiếp cận đầy đủ thông tin về Hiệp định, chuẩn bị các điều kiện và có cơ chế chính sách phù hợp giúp doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia hội nhập.
