TS. Võ Trí Thành: M&A ngân hàng, công ty tài chính không bao giờ là chuyện dễ dàng

Trên thị trường đang có nhiều đồn đoán về giá trị thương vụ bán toàn bộ vốn cổ phần công ty tài chính của một ngân hàng cho đối tác ngoại. Giá trị của thương vụ này vẫn đang là ẩn số, song điều giới đầu tư quan tâm là lý do tại sao, chỉ trong một thời gian ngắn mua về, ngân hàng này đã bán đi.

Về vấn đề này, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia - TS. Võ Trí Thành cho rằng, động thái trên có thể là hướng đi mới trong bối cảnh toàn ngành ngân hàng đang thực hiện tái cấu trúc mạnh mẽ và các đối tác ngoại muốn tham gia sâu hơn vào hoạt động tài chính của Việt Nam.

TS. Võ Trí Thành cũng khẳng định rằng cho vay tiêu dùng là mảnh đất tiềm năng. Bởi Việt Nam là nền kinh tế đang phát triển, tầng lớp trung lưu nổi lên, dân số trẻ có cuộc sống tốt hơn. 

Đặc biệt hơn, thời gian qua, các ngân hàng cũng đã xác định đây là lĩnh vực trọng tâm hướng tới trong hoạt động kinh doanh. Để khai thác hiệu quả, các ngân hàng muốn chuyên nghiệp hóa cho vay tiêu dùng.

Dựa trên thực tế, TS. Võ Trí Thành nhận định rằng cho vay tiêu dùng đóng góp không ít trong lợi nhuận của các ngân hàng trong thời gian qua. Nhận thấy tiềm năng này, các đối tác ngoại theo đó cũng muốn tham gia sân chơi bằng cách mua lại các công ty tài chính của Việt Nam. 

"Với sự tham gia cả nội, ngoại, sân chơi này hứa hẹn thị trường tài chính tiêu dùng rất sôi động trong thời gian tới", TS. Võ Trí Thành nói.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, vị tiến sĩ cũng cho rằng mức độ tham gia của các nhà đầu tư ngoại cũng như các ngân hàng còn tùy thuộc vào chiến lược của cả hai bên.

Ông đưa ra dẫn chứng với việc nếu ngân hàng đang cần vốn để phục vụ cho mục tiêu khác quan trọng hơn, ví dụ tăng vốn chủ sở hữu… thì họ có thể bán toàn bộ cổ phần. Nếu ngân hàng vẫn muốn khai thác mảng kinh doanh này, nhưng lại muốn rút ra một phần vốn đầu tư cho lĩnh vực khác hoặc muốn học hỏi thêm kinh nghiệm đối tác ngoại thì phương án mà họ lựa chọn là bán một phần.

"Và khi đó, vấn đề các nhà đầu tư có chấp nhận điều này hay không vì cũng giống như ngân hàng, nó liên quan đến quyền điều hành. Đây là hướng đi mới mà các ngân hàng thực hiện trong thời gian tới đối với hoạt động công ty tài chính tiêu dùng", ông Thành nhận định.

Đối với vấn đề phát triển mảng cho vay tiêu dùng, theo TS. Võ Trí Thành, việc mua lại hoặc thành lập mới công ty tài chính tiêu dùng đều có những lợi thế và thách thức.

Cụ thể, đối với việc phát triển theo hướng thành lập mới, lợi thế là ngân hàng hoàn toàn chủ động từ vốn, nhân sự đến mạng lưới hoạt động, tìm kiếm khách hàng theo một dòng chảy.

Tuy nhiên, do mô hình hoạt động mới cũng khá đặc thù cần có kinh nghiệm nhất là quản trị rủi ro. Ngược lại, khi mua lại thì công ty tài chính đó đã có sẵn khách hàng, mạng lưới cũng như kinh nghiệm. Nhưng đổi lại ngân hàng phải mất nhiều tiền tươi, thóc thật hơn, rồi phải có chiến lược vực lại công ty đó và rồi liệu việc áp đặt văn hóa quản trị mới có diễn ra suôn sẻ không?

TS. Thành cũng nhấn mạnh, việc mua bán và sáp nhập (M&A ) của các ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng cũng như doanh nghiệp, không bao giờ là câu chuyện dễ dàng. Đặc biệt là về cách thức quản trị, tính toán chiến lược, văn hóa kinh doanh có phù hợp với con người hiện có hay không… Những yếu tố này vốn rất quyết định rất lớn đến sự thành hay bại đối với M&A.

Đánh giá về xu hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng, TS. Võ Trí Thành cho rằng thời gian qua sự phát triển của hoạt động này khá tốt và vẫn còn tiềm năng lớn. Nhưng ông cũng chỉ ra rằng, trong giai đoạn cải tổ của ngành ngân hàng còn bộn bề thì mỗi ngân hàng nên xem xét chiến lược phát triển trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng. "Đã đến lúc nên "đầm" hơn một chút, thường "giục tốc sẽ bất đạt", ông nói.

Cũng theo TS. Võ Trí Thành, cho vay tiêu dùng có cái "hay" là phân tán rủi ro theo từng khách hàng nhỏ. Nhưng điều đó không có nghĩa là không có rủi ro đứng ở góc độ quản lý kinh tế vĩ mô, bài học Hàn Quốc và nhiều nước khác đã chứng minh điều này. Cho nên tuy tạo điều kiện cho ngân hàng phát triển nhưng cơ quan quản lý phải tăng cường giám sát phòng tránh hệ lụy đáng tiếc. 

"Chưa kể, các CTTC không được huy động vốn ngắn hạn mà cho vay tiêu dùng thường vay dài hạn hơn. Do đó, cần có sự hỗ trợ của ngân hàng mẹ. Trong khi đó bản thân ngân hàng mẹ cũng bị hạn chế huy động vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn", ông chia sẻ.