Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa công bố kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo đó, TTCP đã tiến hành thanh tra việc triển khai một số dự án đầu tư (Dự án xây dựng cầu Phú Mỹ; Dự án xây dựng đường kết nối vào cầu Phú Mỹ; Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn An Sương - An Lạc; Dự án Xa lộ Hà Nội; Dự án cầu Bình Triệu II; Dự án Xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào Khu Công nghiệp Phú Hữu) theo hình thức hợp đồng BOT và BT, để đánh giá việc chấp hành các quy định của pháp luật với quá tình tổ chức thực hiện, hiệu quả đầu tư, những sơ hở, bất cập, hạn chế của các dự án.
TTCP kết luận, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã không xây dựng danh mục dự án, không thực hiện công bố danh mục dự án hoặc thực hiện công bố chậm.
Công tác lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu thực hiện theo hình thức chỉ định. Việc không kiến nghị cũng như không xây dựng và công bố danh mục dự án hoặc xây dựng và công bố chậm không phát huy được nguồn lực của xã hội, không tạo tính cạnh tranh giữa các nhà đầu tư, khó có thể xác định việc lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tài chính và rút kinh nghiệm tốt nhất, đồng thời không tạo sự công bằng cho các doanh nghiệp.
UBND TPHCM đã tổ chức lập dự án khả thi hoặc chỉ đạo nhà đầu tư lập dự án, tổ chức thẩm định, phê duyệt, triển trai hoặc cho các đơn vị thực hiện chưa đầy đủ, sai quy định. Cụ thể, nội dung dự án thiếu sự thiếu sự cần thiết phải đầu tư, phương án so sánh…
Việc lựa chọn hình thức đầu tư BOT, BT chưa thể khẳng định là hình thức đầu tư mang lại hiệu quả nhất, quản lý chi phí tiết kiệm nhất. Trách nhiệm là của UBND Thành phố, trực tiếp là Sở GTVT, Sở KH - ĐT, các cơ quan liên quan của Thành phố trong thẩm định và phê duyệt dự án.
Trong công tác ký kết hợp đồng, để thực hiện dự án cơ quan nhà nước có thẩm quyền chủ trì đàm phán hợp đồng dự án và ký kết với nhà đầu tư trên cơ sở kiến nghị của nhóm công tác liên ngành. Do thiếu trách nhiệm trong công việc nên nhiều hợp đồng chưa đủ trình tự thủ tục, điều khoản mâu thuẫn, sai quy định. Việc ký hợp đồng không chính xác, điều khoản mâu thuẫn dẫn đến thời gian khai thác thu phí hoàn vốn không đúng quy định.
Theo kết luận của TTCP, hầu hết các dự án đều chậm tiến độ không triển khai theo đúng kế hoạch là do công tác giải phóng mặt bằng; năng lực chủ đầu tư kém, thiếu vốn thanh toán; thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, bảo lãnh vay vốn nước ngoài bị chậm.
Việc chậm tiến độ dẫn đến giảm doanh thu, tăng chi phí, giảm hiệu quả, lãng phí vốn. Trách nhiệm thuộc UBND Thành phố Hồ Chí Minh, UBND tỉnh Bình Dương, Bộ GTVT.
Ngoài ra, TTCP còn kết luận một số sai phạm của các đơn vị, cá nhân liên quan đến công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu; công tác nghiệm thu thanh toán, quyết toán; công tác duy tu bảo dưỡng.
Căn cứ kết quả thanh tra, Tổng TTCP kiến ghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ KH - ĐT, Bộ Tài chính, Bộ GTVT tham mưu Chính phủ hoặc ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền, hoàn thiện các quy định cụ thể trong phương án tài chính hoàn vốn của hợp đồng BOT, BT, nhất là lãi vay ngân hàng, lợi nhuận nhà đầu tư.
Đối với hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cần thông qua chủ trương đầu tư đối với dự án BOT trước khi cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Khi nhà đầu tư muốn tăng phí, UBND Thành phố phải trình HĐND Thành phố thông qua theo quy định.
Tổng TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ và UBND Thành phố Hồ Chí Minh xem xét xử lý số tiền sai phạm hơn 2.100 tỷ đồng, trong đó phê duyệt không đúng thẩm quyền 1.400 tỷ đồng, phê duyệt tăng sai 67 tỷ đồng. Giảm tổng vốn đầu tư, điều chỉnh hợp đồng các dự án với giá trị 90,6 tỷ đồng; loại khỏi phương án tài chính cầu Bình Triệu II là 49 tỷ đồng.
Giảm giá trị quyết toán dự án với giá trị 497,3 tỷ đồng; kiểm tra, xem xét việc thực hiện duy tu, sửa chữa bảo đảm theo các điều khoản của hợp đồng với giá trị 26,7 tỷ đồng; thẩm định chi phí duy tu của Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội do quyết toán theo phương án khoán loại ra khỏi chi phí hơn 5,7 tỷ đồng, thu về ngân sách thành phố từ các nhà đầu tư với giá trị hơn 41 tỷ đồng do thực hiện không đúng quy định.
Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ GTVT, UBND tỉnh Bình Dương kiểm điểm xử lý trách nhiệm của tập thể và cá nhân đã vi phạm các quy định của pháp luật, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao.
