Bất cân bằng (disequilibrium) là việc không đạt được trạng thái cân bằng hoặc đạt được trạng thái cân bằng nhưng không duy trì được nó. Nếu một hiện tượng có xu hướng tiến tới trạng thái cân bằng, nó được coi là ổn định. Nếu điều ngược lại đúng, hệ thống được coi là mất ổn định.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Có một số lý do khiến thị trường mất cân bằng. Đôi khi, sự mất cân bằng xảy ra khi nhà cung cấp đặt giá cố định cho hàng hóa hoặc dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định. Trong thời kỳ giá dính này, nếu số lượng nhu cầu tăng trên thị trường cho hàng hóa hay dịch vụ thì sẽ thiếu
Sự can thiệp của chính phủ. Nếu chính phủ đặt sàn hoặc trần cho hàng hóa hay dịch vụ, thị trường có thể trở nên không hiệu quả nếu số lượng cung cấp không tương xứng với số lượng yêu cầu.
Sự mất cân bằng có thể xảy ra trong thị trường lao động. Một sự mất cân bằng thị trường lao động có thể xảy ra khi chính phủ đặt mức lương tối thiểu trên mức lương mà người sử dụng lao động có thể trả cho nhân viên của mình. Nếu giá sàn được quy định cao hơn giá cân bằng sẽ có nguồn cung lao động dư thừa trong nền kinh tế.
Sự mất cân bằng thanh toán có thể xảy ra khi có sự mất cân đối giữa tiết kiệm trong nước và đầu tư trong nước. Một khoản thâm hụt trong số dư tài khoản hiện tại sẽ là kết quả nếu đầu tư trong nước cao hơn tiết kiệm trong nước, vì khoản đầu tư vượt quá sẽ được tài trợ bằng nguồn vốn từ nước ngoài. Ngoài ra, khi thỏa thuận thương mại giữa hai quốc gia ảnh hưởng đến mức độ hoạt động xuất nhập khẩu, cán cân thanh toán mất cân bằng sẽ xuất hiện. Hơn nữa, những thay đổi về tỷ giá hối đoái khi tiền tệ của một quốc gia được định giá lại hoặc bị giảm giá có thể gây ra sự mất cân bằng.
Các yếu tố khác có thể dẫn đến sự mất cân bằng bao gồm lạm phát hoặc giảm phát, thay đổi dự trữ ngoại hối, tăng dân số và bất ổn chính trị.
