Sri Lanka là quốc gia đầu tiên ngừng trả tiền cho các trái chủ nước ngoài trong năm nay, do gánh nặng bởi chi phí lương thực và nhiên liệu gây ra các cuộc biểu tình và hỗn loạn chính trị. Nga cũng bị tuyên bố vỡ nợ vào tháng 6 vừa qua, sau khi bị các lệnh trừng phạt cản trở việc trả tiền cho các khoản nợ nước ngoài.
Theo Bloomberg, giờ đây, trọng tâm đang chuyển sang El Salvador, Ghana, Ai Cập, Tunisia và Pakistan.
Chia sẻ trên Bloomberg Television, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) Carmen Reinhart cho hay: “Với các quốc gia thu nhập thấp, rủi ro nợ và khủng hoảng nợ không phải là giả thuyết. Chúng thực sự đang tồn tại".
Trong 6 tháng qua, số lượng các thị trường mới nổi có nợ chính phủ giao dịch ở mức rất khó khăn đã tăng gấp đôi, có nghĩa là lợi suất cho thấy các nhà đầu tư tin rằng khả năng vỡ nợ là có thật.
Một nguyên nhân khác gây ra mối lo ngại lớn được cho là xuất phát từ “hiệu ứng domino” tiềm tàng thường xảy ra khi các nhà đầu tư sợ hãi bắt đầu rút tiền ra khỏi các quốc gia có vấn đề kinh tế.
Chỉ tính riêng trong tháng 6, các nhà giao dịch được cho là đã rút khoảng 4 tỷ USD từ trái phiếu và cổ phiếu của các thị trường mới nổi, đánh dấu tháng thứ 4 liên tiếp thoát vốn.
Những nước chịu nhiều căng thẳng nhất có xu hướng là các quốc gia nhỏ hơn với thành tích kinh tế khiêm tốn trên thị trường vốn quốc tế. Các quốc gia đang phát triển lớn hơn, chẳng hạn như Trung Quốc, Ấn Độ, Mexico và Brazil, có thể tự hào về bảng cân đối kế toán bên ngoài khá mạnh mẽ và kho dự trữ ngoại tệ.
Nhưng ở các quốc gia dễ bị tổn thương hơn, tương lai sắp tới thực sự đáng lo ngại. Những xung đột chính trị đang phát sinh trên toàn cầu gắn với chi phí thực phẩm và năng lượng tăng cao, phủ bóng đen lên các khoản thanh toán trái phiếu sắp tới ở các quốc gia mắc nợ cao như Ghana và Ai Cập.
Xếp hạng của quốc gia Trung Mỹ đã bị hạ cấp đánh giá khi trái phiếu bằng đồng USD của nước này sụt giảm, thúc đẩy bởi các chính sách đôi khi không thể đoán trước của Tổng thống Nayib Bukele.
Việc chấp nhận Bitcoin dưới dạng đấu thầu hợp pháp, cộng với các động thái của chính phủ Bukele nhằm củng cố quyền lực, đã thúc đẩy lo ngại về khả năng thực hiện các nghĩa vụ tài chính nước ngoài, đặc biệt là do thâm hụt tài chính lớn và trái phiếu 800 triệu USD sắp đáo hạn vào tháng 1/2023.
Các quốc gia này nằm trong số những nước đi vay ít thường xuyên hơn và được đánh giá thấp hơn với bộ đệm dự trữ thấp mà Moody’s Investors Service cảnh báo sẽ dễ bị tổn thương do chi phí đi vay tăng cao.
Các quốc gia châu Phi có trong tay một lượng dự trữ ngoại hối tương đối thấp để trang trải các khoản thanh toán trái phiếu đến hạn đến năm 2026. Điều đó có thể trở thành vấn đề nếu chính phủ các nước này không thể quay vòng các trái phiếu đáo hạn do chi phí khai thác thị trường nợ nước ngoài tăng lên.
Ghana hiện đang tìm kiếm 1,5 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Pakistan vừa nối lại các cuộc đàm phán với IMF khi nước này cạn kiệt ngoại hối để trả nợ ít nhất 41 tỷ USD trong 12 tháng tới và tài trợ cho nhập khẩu.
Giống như tại Sri Lanka, những người biểu tình đã xuống đường phản đối việc cắt điện kéo dài tới 14 giờ mà chính quyền đã áp đặt để tiết kiệm nhiên liệu. Trong khi bộ trưởng tài chính cho biết quốc gia đã ngăn chặn được tình trạng vỡ nợ, nợ của họ đang giao dịch ở mức độ khó khăn.
Quốc gia Nam Mỹ hiện vẫn chưa thể thoát khỏi bóng ma của cuộc vỡ nợ hồi năm 2020 trong một cuộc suy thoái do đại dịch Covid-19 gây ra.
Lạm phát dự kiến sẽ lên tới 70% vào cuối năm, gây thêm áp lực lên các nhà chức trách nhằm hạn chế việc đẩy USD ra khỏi nền kinh tế để kiểm soát tỷ giá hối đoái.
Đồng thời, một bộ trưởng tài chính mới và cuộc đấu đá chính trị giữa Tổng thống Alberto Fernandez và Phó Tổng thống Cristina Fernandez de Kirchner của ông đã làm mờ đi triển vọng của nền kinh tế này trước cuộc bầu cử vào năm 2023.
Theo nhiều nguồn tin, cuộc tấn công quân sự của quân đội Nga đã dẫn đến việc các quan chức Ukraine đang thăm dò tái cơ cấu nợ khi các lựa chọn tài trợ của đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh có nguy cơ cạn kiệt.
Quốc gia này cũng đã chỉ ra rằng họ cần từ 60 - 65 tỷ USD trong năm nay để đáp ứng các yêu cầu tài trợ, nhiều hơn so với cam kết tài trợ trước nay từ các đồng minh. Kiev cũng công bố một kế hoạch tái thiết dài hạn hơn có thể vượt quá 750 tỷ USD.
Các nhà hoạch định chính sách ở Kyiv đang phải đau đầu để giữ nguồn thu ngân sách trong khi vừa phải hoạt động quân sự chống lại Moscow, vừa bị mất nguồn thu nhập chủ chốt do việc xuất khẩu ngũ cốc bị gián đoạn.
Xem thêm >> Sri Lanka vỡ nợ, lạm phát chạm mức gần 60%
