Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết, cao tốc Bắc - Nam là dự án trọng điểm quốc gia được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 52 ngày 22/11/2017, gồm 11 dự án thành phần dài 654km, đi qua địa phận 13 tỉnh, thành phố, tổng mức đầu tư khoảng 118.716 tỷ đồng.
Đến ngày 28/3/2017, Chính phủ ban hành Nghị quyết 20 về dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020.
Triển khai Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, tháng 10/2018, Bộ GTVT đã phê duyệt 11 dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc tốc Bắc - Nam phía Đông. Riêng công tác GPMB của 11 dự án được tách thành các tiểu dự án và giao cho địa phương nơi có dự án đi qua thực hiện.
Trong Nghị quyết 20/2018 của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng nêu rõ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố có dự án đi qua chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác GPMB đáp ứng tiến độ các dự án.
Thứ trưởng Nguyễn Nhật cũng cho hay, hiện có 11/11 dự án đang triển khai công tác đo đạc, kiểm đếm để lập phương án hỗ trợ đền bù GPMB. Trong đó, 5 dự án gồm: Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - QL45, Cam Lộ - La Sơn, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết cơ bản đã hoàn thành công tác đo đạc, kiểm đếm.
Riêng, dự án Cao Bồ - Mai Sơn địa phương đã bàn giao cho chủ đầu tư 9,63/15,2km (đất nông nghiệp thuộc địa bàn tỉnh Ninh Bình), dự án Cam Lộ - La Sơn đã bàn giao 70/98,3km.
Hiện nay, 11 dự án đã dự kiến bố trí 89 khu tái định cư tập trung với khoảng 3.760 hộ dân. Các địa phương đang triển khai công tác khảo sát, thiết kế các khu tái định cư.
Về việc cấp vốn cho công tác đền bù GPMB, 10/11 dự án đã được cấp 4.367 tỷ đồng GPMB cho các địa phương. Riêng dự án, Cao Bồ - Mai Sơn, nguồn vốn GPMB được bố trí trong dự án tuyến kết nối. Hiện nay, các địa phương đã giải ngân được hơn 575 tỷ đồng cho công tác GPMB.
“Tiến độ triển khai thực hiện và giải ngân công tác GPMB tại các địa phương về cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu. Riêng tỉnh Bình Thuận công tác triển khai các thủ tục xây dựng khu tái định cư nhanh so với các địa phương khác và có khả năng thực hiện giải ngân cho GPMB lớn hơn phần vốn đã bố trí”, Thứ trưởng Nguyễn Nhật nói.
Tuy nhiên, trong báo cáo gửi đến Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Bộ GTVT cũng nêu đích danh hai địa phương triển khai công tác GPMB còn chậm là Đồng Nai và Tiền Giang.
Điển hình, tại dự án Phan Thiết - Dầu Giây dài 99km, trong khi tỉnh Bình Thuận đã hoàn thành công tác đo đạc, kiểm đếm và đang xây dựng khu tái định cư Tân Lập, dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2019 thì tỉnh Đồng Nai vẫn đang trong quá trình đo đạc, kiểm đếm và làm thủ tục bổ sung kế hoạch sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch,… để xây dựng khu tái định cư.
Để các dự án cao tốc Bắc - Nam cơ bản hoàn thành vào năm 2021, công tác giải phóng mặt bằng đối với phần đất nông nghiệp (chiếm 90% tổng diện tích GPMB) phải cơ bản hoàn thành trong năm 2019. Khối lượng 10% phần diện tích mặt bằng còn lại, các địa phương cũng phải tích cực triển khai di dời và hoàn thành trong năm 2020.
Để tháo gỡ khó khăn trong GPMB, ngày 29/8/2019, Bộ GTVT đã có Văn bản 8175 báo cáo Thủ tướng Chính phủ một số vướng mắc và đề xuất kiến nghị, xử lý trong quá trình thực hiện công tác GPMB các dự án cao tốc Bắc - Nam về điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chính sách ưu tiên xây dựng nhà tái định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số,….
Đến ngày 13/9/2019, Chính phủ ban hành Văn bản 8268 giao Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương xem xét các kiến nghị của Bộ GTVT, kịp thời hướng dẫn các địa phương để tháo gỡ vướng mắc, báo cáo Thủ tướng Chính phủ những vấn đề vượt thẩm quyền. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang giao Tổng cục Đất đai nghiên cứu, tham mưu xử lý.
Trao đổi với VietnamFinance, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết, việc chậm di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật nằm trong phạm vi các dự án cũng đang ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ GPMB của 11 dự án cao tốc Bắc - Nam.
Theo thống kê sơ bộ của các ban QLDA và Sở GTVT Ninh Bình, số vị trí giao cắt đường điện cao thế phải cải tạo di dời là 104 vị trí, trung thế 306 vị trí, hạ thế 695 vị trí; chiều dài di dời đường nước các loại 13.492m, chiều dài di dời cáp viễn thông 34.006m.
“Việc lập phương án di dời, bố trí kinh phí và triển khai thực hiện công việc này sẽ mất nhiều thời gian, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ của các đơn vị chủ quản, sử dụng công trình với các ban quản lý dự án để triển khai công tác di dời”, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết.
Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Nhật, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, ngày 22/7/2019, Bộ GTVT đã có văn bản gửi Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Điện lực Việt Nam đề nghị chỉ đạo các đơn vị liên quan, đơn vị trực thuộc Tập đoàn đảm bảo hoàn thành công tác GPMB theo tiến độ yêu cầu.
