Tại buổi họp báo chuyên đề “Giới thiệu Nghị định sửa đổi Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ”, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), cho biết thời gian vừa qua, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã từng bước phát triển theo đúng định hướng, trở thành kênh huy động vốn trung, dài hạn quan trọng, góp phần giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng.
Từ năm 2019 đến nay, khối lượng phát hành TPDN tăng nhanh, bình quân khoảng 467.000 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, từ năm 2021 khi triển khai Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp, mặc dù có giảm trong các tháng đầu sau khi triển khai quy định mới nhưng thị trường đã nhanh chóng lấy lại đà phát triển với khối lượng phát hành năm 2021 đạt mức 637.000 tỷ đồng. Quy mô thị trường đến cuối năm 2021 tương đương 15% GDP.
Đại diện Bộ Tài chính nhìn nhận mặc dù đạt được những kết quả tích cực về quy mô huy động vốn nhưng sự phát triển nhanh của thị trường cũng đã phát sinh các rủi ro mới.
Cụ thể, một số doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu nhưng phát hành trái phiếu với lãi suất cao, khối lượng lớn; quy định hiện chỉ cho phép nhà đâu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch TPDN riêng lẻ, nhà đâu tư tự chịu rủi ro khi quyết định đầu tư nhưng thực tế nhiều nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ không tìm hiểu kỹ quy định và thông tin về trái phiếu, đã vi phạm quy định đê trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, mua TPDN riêng lẻ hoặc góp vốn thông qua hình thức họp đồng hợp tác đầu tư theo pháp luật dân sự.
Tiếp đến, một số tổ chức cung cấp dịch vụ về tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu, kiểm toán, thẩm định giá, đại lý phát hành, đăng ký, lưu ký trái phiếu chưa tuân thủ quy định pháp luật, chưa đảm bảo đạo đức nghề nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành, nhà đầu tư hợp thức hóa hồ sơ chào bán, hồ sơ xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc cố tình chào mời không đúng đối tượng nhà đầu tư đối với TPDN riêng lẻ.
Theo ông Dương, một số nguyên nhân của các tồn tại hạn chế như: việc thực thi chính sách, tính tuân thủ của một sô doanh nghiệp phát hành, tô chức cung cấp dịch vụ chưa cao; điều kiện về nhà đâu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Luật Chứng khoán cần được rà soát, đặc biệt là điều kiện về nhà đầu tư nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết có giá trị tối thiểu 2 tỷ đồng cần cân nhắc sửa đổi để phù hợp với thực tế.
Bên cạnh đó, nhận thức của nhà đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân, mặc dù đã được thông tin, tuyên truyền, cảnh báo nhiều lần nhưng vẫn đầu tư theo tâm lý đám đông và ham lãi suất cao; nhà đầu tư tổ chức tại Việt Nam chưa phát triển; công tác thanh tra, kiểm tra gặp khó khăn do số lượng doanh nghiệp phát hành lớn.
Chính vì vậy, ông Dương cho biết việc ban hành Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về TPDN không phải động thái thắt chặt mà làm rõ việc giám sát và minh bạch cho thị trường.
Cụ thể, Nghị định yêu cầu trong hồ sơ phát hành trái phiếu riêng lẻ (TPRL) của một số doanh nghiệp phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm và lộ trình phát hành, sử dụng vốn... như chào bán trái phiếu ra công chúng. “Nghị định căn cứ trong Khoản 2 Điều 19 Luật Chứng khoán quy định trường hợp cụ thể trường hợp doanh nghiệp phải xếp hạng tín nhiệm như: có tổng giá trị trái phiếu phát hành tính theo mệnh giá mỗi 12 tháng lớn hơn 500 tỷ đồng và lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính kỳ gần nhất; có tổng dư nợ trái phiếu tính theo mệnh giá lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu theo báo cáo kỳ gần nhất.
Bên cạnh đó, điều kiện phát hành trái phiếu tuân thủ quy định tại Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp. Nghị định cũng bổ sung quy định về hồ sơ chào bán trái phiếu bao gồm kết quả xếp hạng tín nhiệm theo các trường hợp và lộ trình thực hiện như quy định đối với chào bán trái phiếu ra công chúng (từ ngày 1/1/2023); hợp đồng ký kết với đại diện người sở hữu trái phiếu trong trường hợp chào bán cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân và xác nhận của ngân hàng thương mại về việc mở tài khoản nhận tiền mua trái phiếu.
Ông Nguyễn Hoàng Dương cho biết nghị định mới đã bổ sung quy định doanh nghiệp phải mua lại trước hạn bắt buộc khi vi phạm phương án phát hành (trong đó có phương án sử dụng vốn) hoặc vi phạm pháp luật; trước và sau khi phát hành phải có công bố thông tin về khả năng bảo đảm thanh toán, báo cáo kiểm toán tình hình tài chính và kiểm toán tình hình sử dụng vốn theo mục đích phát hành đã được công bố; bổ sung quy định tài sản bảo đảm của trái phiếu phải được định giá và đăng ký biện pháp bảo đảm.
Tại buổi họp báo, ông Lê Công Điền, Vụ trưởng Vụ Giám sát, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), cho biết từ tháng 10/2021 đến nay, UBCKNN đã triển khai 30 đoàn thanh tra, kiểm tra hoạt động phát hành, giao dịch TPDN đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn và tổ chức phát hành.
Đại diện Vụ trưởng Vụ Giám sát UBCKNN cũng cho biết qua kiểm tra 21 công ty chứng khoán cho thấy có 6 trường hợp vi phạm liên quan đến việc cung cấp dịch vụ phát hành TPDN riêng lẻ. Trong đó có Công ty Cổ phần chứng khoán quốc tế Việt Nam, Công ty Cổ phần chứng khoán Thành Công, Công ty Cổ phần chứng khoán Tiên Phong.
Ông Điền cũng cho biết đối với 5 công ty chứng khoán liên quan tới Tập đoàn Tân Hoàng Minh, UBCKNN đã trao đổi kết quả kiểm tra, tài liệu kiểm tra 5 công ty chứng khoanz cho Cơ quan cảnh sát điều tra - Bộ Công an.
Đối với 9 tổ chức phát hành, kết quả kiểm tra, thanh tra cho thấy có tới 8 tổ chức phát hành có vi phạm. Cụ thể, 2 tổ chức phát hành không phải công ty đại chúng vi phạm tại Luật Chứng khoán là CTCP Tập đoàn Apec Group và CTCP Tập đoàn VsetGroup chào bán trái phiếu ra công chúng nhưng không đăng ký với UBCKNN theo quy định; 2 tổ chức phát hành không phải công ty đại chúng là CTCP Đầu tư thương mại Hồng Hoàng và Công ty TNHH đầu tư và phát triển bất động sản Seaside Homes, qua kiểm tra đổ xuất phát hiện 2 tổ chức phát hành này vi phạm công bố thông tin không đúng thời hạn; 4 tổ chức phát hành là công ty đại chúng thanh tra định kỳ gồm (CTCP Công tình giao thông Đồng Nai, CTCP Tân Phú Việt Nam, CTCP Tập đoàn Danh Khôi, CTCP bất động sản và đầu tư VRC) vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin không đúng thời hạn theo quy định.
Ngoài ra, theo kết quả rà soát đối với nội dung đơn của nhà đầu tư, UBCKNN đã xử phạt 1 tổ chức phát hành không phải là công ty đại chúng (cụ thể là CTCP Đầu tư và công nghiệp Việt Hưng), vi phạm về công bố thông tin không đúng thời hạn.
Xem thêm: Cấu kết thao túng TTCK, Chủ tịch Louis Holdings và cựu CEO Chứng khoán Trí Việt bị đề nghị truy tố
