Chi phí ẩn hay chi phí quy đổi (implicit cost or imputed cost) là chi phí cơ hội của một doanh nghiệp hay cá nhân do họ sử dụng nguồn lực của mình để sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Chẳng hạn, khi một công ty sử dụng ngôi nhà thuộc sở hữu của mình làm nhà xưởng, nó mất cơ hội cho thuê ngôi nhà đó. Do vậy, chi phí ẩn biểu thị sự hy sinh khoản thu nhập mà nó có thể kiếm được bằng cách cho thuê hay bán nguồn lực của doanh nghiệp cho người khác.
Trong ví dụ trên, công ty có thể dựa vào giá thuê nhà hiện hành trên thị trường làm chi phí quy đổi và đưa vào tính tổng chi phí sản xuất của hàng hóa và dịch vụ. Cách làm này giúp cho việc tính toán tổng chi phí trở nên chính xác hơn.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Tác hại của chi phí ẩn không dừng lại ở việc làm tăng giá thành sản phẩm, giảm năng lực cạnh tranh trong ngắn hạn, mà còn ảnh hưởng lớn đến uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp trong tương lai. Do vậy, giảm thiểu chi phí ẩn sẽ góp phần lớn vào việc cải thiện năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong ngắn hạn và lâu dài. Sau đây là 6 nguyên tắc để kiểm soát chi phí ẩn:
Thứ nhất, thường xuyên đổi mới công nghệ sản xuất và cải tiến quy trình sản xuất theo hướng loại bỏ tối đa các thao tác dư thừa gây tốn sức người; nguyên, nhiên liệu; tăng năng suất lao đông.
Muốn vậy, doanh nghiệp nên thực hiện khấu hao nhanh các tài sản cố định phục vụ sản xuất để sử dụng nguồn khấu hao giữ lại để tái đầu tư đổi mới công nghệ.
Thứ hai, thiết kế cơ cấu tổ chức sản xuất tinh gọn, tối thiểu hoá thời gian chờ việc của công nhân và giảm tối đa xung đột trong giữa các công đoạn sản xuất.
Thứ ba, xác định lượng tồn kho tối ưu theo hướng tối thiểu hoá chi phí tồn trữ, chi phí dự trữ an toàn và chi phí mua hàng.
Thứ tư, liên tục cập nhật các quy định pháp luật liên quan đến tất cả các hoạt động của doanh nghiệp để kịp thời cụ thể hoá thành những quy chế, quy trình hoạt động của doanh nghiệp.
Thứ năm, thiết kế hệ thống quản trị chuỗi cung ứng đảm bảo thông suốt giữa các công đoạn từ khâu tiếp nhận đơn đặt hàng – xác định tiêu chuẩn nguyên liệu – lựa chọn nhà cung cấp – tiếp nhận lưu kho - xuất kho nguyên vật liệu.
Doanh nghiệp nên sử dụng phần mềm quản trị sản xuất để các công đoạn hoạt động được kiểm soát chặt chẽ.
Thứ sáu, thực hiện tốt chức năng dự báo nhu cầu tiêu thụ và nguyên vật liệu để chủ động trong kế hoạch sản xuất nhằm giảm thiểu sự thiếu hụt cũng như dư thừa nguyên vật liệu, thành phẩm tồn kho.
Chi phí ẩn là tác nhân dẫn đến năng lực cạnh tranh kém của nhiều doanh nghiệp. Để kiểm soát chi phí ẩn, song song với việc thực hiện các giải pháp theo 6 nguyên tắc trên, doanh nghiệp cần thường xuyên có những hành động kiểm soát, phát hiện sự không phù hợp để có những biện pháp khắc phục kịp thời.
