Có ngành nghề không phải là kinh doanh, có ngành nghề không phải là ngành nghề

Hàng loạt ngành nghề kinh doanh bị kiểm soát quá mức 

Ngày 30/6, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã công bố báo cáo "Rà soát điều kiện kinh doanh và quyền tự do kinh doanh ở Việt Nam". Báo cáo được thực hiện dựa trên việc xem xét tổng quát tất cả các ngành nghề kinh doanh có điều kiện được quy định tại Danh mục. 

Theo báo cáo, trong Danh mục đang tồn tại một số ngành nghề mà VCCI đánh giá là "không có tác động nào đáng kể tới lợi ích công cộng. Những rủi ro (nếu có) sẽ chỉ tác động đến chủ thể tư và các chủ thể này đã có pháp luật tư bảo vệ".

Các ngành nghề có tính chất này gồm: kinh doanh dịch vụ mua bán nợ, xuất khẩu gạo, kinh doanh dịch vụ đại lý tàu biển và kinh doanh dịch vụ in bao bì.

Một số ngành nghề khác lại không rõ tính đặc thù so với ngành nghề kinh doanh thông thường cùng loại, gồm: kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh; kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô; kinh doanh dịch vụ quản lý vận hành nhà chung cư; kinh doanh dịch vụ lữ hành.

Một số ngành nghề kinh doanh có thể quản lý bằng hình thức khác thay vì điều kiện kinh doanh, gồm: sản xuất, sửa chữa chai chứa khí dầu mỏ hóa lỏng; kinh doanh dịch vụ quản lý, vận hành cơ sở hỏa táng; sản xuất mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, xe máy; kinh doanh dịch vụ sản xuất, phát hành và phổ biến phim; kinh doanh dịch vụ giới thiệu sản phẩm quảng cáo đến công chúng.

Theo VCCI, có khá nhiều ngành nghề quy định điều kiện kinh doanh chưa phù hợp

Đáng chú ý, có những ngành nghề kinh doanh xác định phạm vi kiểm soát quá mức cần thiết. Tại các ngành nghề này, không phải tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư đều tác động đến lợi ích công cộng mà chỉ một/một vài khâu trong quá trình đó cần được kiểm soát. Việc không phân tách rõ phạm vi mà sử dụng chung cụm từ "kinh doanh" trước tên ngành nghề đã khiến việc kiểm soát vượt quá mức.

Các ngành nghề đang bị kiểm soát quá rộng hiện nay gồm: kinh doanh thức ăn thủy sản, chăn nuôi; kinh doanh thủy sản; kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật; kinh doanh phân bón; kinh doanh giống cây trồng; kinh doanh giống thủy sản. 

Ngoài ra, trong Danh mục cũng tồn tại những ngành nghề kinh doanh có phạm vi không rõ. Chẳng hạn như kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên  ngành của Bộ Công Thương; kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Y tế.

"Không rõ đây là những loại thực phẩm nào? Liệu có phải là tất cả các loại thực phẩm không? Hơn nữa trong Danh mục có một số loại hàng hóa thực phẩm cũng thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Công Thương nhưng được tách riêng thành các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Khái niệm ‘thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương’ có thể chồng lấn với các nhóm hàng này", VCCI nhận xét.

VCCI cũng nhấn mạnh trong Danh mục có ngành nghề không phải là hoạt động kinh doanh; có ngành nghề, xét về bản chất, lại không phải ngành nghề. Chẳng hạn như dịch vụ kinh doanh logistics, dịch vụ này bao gồm nhiều hoạt động như vận tải, đóng gói, làm thủ tục thuế, hải quan… và mỗi hoạt động đó lại chịu điều chỉnh bởi pháp luật chuyên ngành. Do vậy, khó có thể xem logistics là một ngành và quy định điều kiện kinh doanh.

Danh sách 26 ngành nghề kinh doanh có điều kiện cần bãi bỏ/sửa đổi

Dựa vào những phân tích như trên, VCCI thống kê có 26 ngành nghề kinh doanh có điều kiện chưa phù hợp.

Trong đó, có 16 ngành nghề được xác định là ngành nghề kinh doanh có điều kiện chưa phù hợp gồm: hoạt động dịch vụ thương mại của tổ chức trọng tài thương mại (mục 17), kinh doanh dịch vụ mua bán nợ (mục 36), sản xuất, sửa chữa chai chứa khí dầu mỏ hóa lỏng (mục 43), xuất khẩu gạo (mục 55), kinh doanh tạm nhập tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh (mục 57), kinh doanh dịch vụ logistics (mục 60), kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng xe ô tô (mục 78); 

kinh doanh dịch vụ đại lý tàu biển (mục 90), kinh doanh dịch vụ quản lý, vận hành nhà chung cư (mục 119), kinh doanh dịch vụ quản lý, vận hành cơ sở hỏa táng (mục 120), sản xuất mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, gắn máy (mục 203), kinh doanh dịch vụ sản xuất, phát hành và phổ biến phim (mục 206), kinh doanh dịch vụ lữ hành (mục 210), kinh doanh dịch vụ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu (mục 210), kinh doanh dịch vụ in, trừ in bao bì (mục 128).

10 ngành nghề kinh doanh có phạm vi kiểm soát chưa phù hợp, gồm: kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương (mục 52), nhượng quyền thương mại (mục 52), kinh doanh thủy sản (mục 59), kinh doanh thức ăn thủy sản, thức ăn chăn nuôi (mục 151); kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật (mục 161), kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (mục 172), kinh doanh phân bón (mục 174), kinh doanh giống cây trồng, vật nuôi (mục 176), kinh doanh giống thủy sản (mục 177), kinh danh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Y tế (mục 194).