Dự thảo đề cương sửa Luật Bảo hiểm xã hội đưa ra phương án người lao động chưa đến tuổi nghỉ hưu mà yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì chỉ được rút phần mình đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội là 8% thay vì nhận 22% như quy định hiện nay. Còn phần của người sử dụng lao động đóng chiếm 14% sẽ để lại quỹ và sử dụng theo nguyên tắc chia sẻ.
Tuy nhiên, đề xuất này ngay lập tức vấp phải những ý kiến trái chiều.
Bình luận về quy định bảo hiểm xã hội, trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance, Luật sư Nguyễn Tiến Hoà, Đoàn Luật sư TP. HCM, khẳng định đề xuất chỉ được rút 8% BHXH một lần là "hợp lý nhưng không hợp tình".
Theo đó, ông Hoà cho biết theo quy định tại Luật BHXH 2014, người lao động đang đóng 8% vào quỹ hưu trí và tử tuất từ phần lương hàng tháng, người sử dụng lao động đóng 14% vào quỹ này, như vậy tổng mức đóng là 22%. Luật BHXH 2014 cho phép người lao động được rút BHXH một lần sau khi nghỉ việc theo những trường hợp cụ thể tại Điều 60 và Điều 77 Luật này.
Ông Hoà nhấn mạnh nếu xét theo phương diện an sinh xã hội thì phương án người lao động chưa đến tuổi nghỉ hưu yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần thì chỉ được rút phần mình đóng vào Quỹ BHXH 8% là hợp lý vì mục đích cuối cùng của số tiền 14% còn lại sẽ được bảo lưu để đảm bảo vấn đề an sinh xã hội khi người lao động đến tuổi nghỉ hưu. Tuy nhiên, vấn đề 14% còn lại này phải được quy định rõ mục đích để lại quỹ và sử dụng theo nguyên tắc chia sẻ để người dân yên tâm hơn.
Nhưng ở bình diện khác, ông Hoà nhấn mạnh phương án người lao động chưa đến tuổi nghỉ hưu yêu cầu hưởng BHXH 1 lần thì chỉ được rút phần mình đóng vào Quỹ BHXH 8% lại chưa “hợp tình” bởi lẽ, xét về nguyên nhân sâu xa việc người lao chưa đến tuổi nghỉ hưu nhưng đã có nhu cầu hưởng BHXH 1 lần thì hẳn họ phải có các lý do riêng và chủ yếu là do khó khăn về tài chính.
“Khi khó khăn như vậy, việc nhận BHXH một lần sẽ giúp họ trang trải được cuộc sống và bước đầu giải quyết những khó khăn gặp phải”, ông Hoà nhấn mạnh.
Theo quan điểm của ông Hoà, đây là vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp. “Do đó cần nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá toàn diện, tránh tâm lý hoang mang trong nhân dân và người lao động. Cần cân nhắc để quy định lộ trình áp dụng thay đổi mức hưởng cho phù hợp, tránh gây “sốc” cho người lao động”, ông Hoà nói.
Về những mặt lợi, mặt hại của người lao động khi rút BHXH 1 lần, ông Hoà phân tích, theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, hiện tại, với mức 22% tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm, tổng mức đóng BHXH của mỗi người lao động là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014, và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
“Như vậy, nếu lĩnh bảo hiểm xã hội một lần, người lao động sẽ bị thiệt khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014, và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội sau năm 2014. Do đó, với những khó khăn trước mắt, người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH. Khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện để được cộng nối thời gian tham gia trước đó để hưởng chế độ hưu trí”, ông Hoà cho biết.
