Điều khoản tối huệ quốc (most-favored nation clause) là một nguyên tắc cơ bản của Hiệp định chung về Mậu dịch và Thuế quan (GATT). Điều khoản tối huệ quốc yêu cầu các nước áp dụng mức thuế quan như nhau đối với tất cả các nước bạn hàng. Nguyên tắc không phân biệt đối xử này có nguồn gốc ở việc chấp thuận trước đây của GATT đối với các hiệp định thương mại song phương, trong đó nếu nước A thỏa thuận cắt giảm thuế quan với nước B, sau đó B lại thỏa thuận cắt giảm thuế nhiều hơn với nước C, thì mức thuế quan thỏa thuận giữa B và C cũng áp dụng cho A.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Các chuyên gia thương mại xem xét các Điều khoản tối huệ quốc (MFN) để có những lợi ích sau:
- Tăng cường tạo ra trao đổi thương mại và giảm sự phân hóa thương mại. Một quốc gia áp dụng MFN cho hàng nhập khẩu sẽ được nhập khẩu những hàng hóa dịch vụ có chất lượng được cung cấp bởi những nước xuất khẩu tốt nhất nếu nước đó nằm trong nhóm MFN. Mặt khác, nếu nhà cung cấp hiệu quả nhất nằm ngoài nhóm MFN và hơn nữa bị tính mức thuế suất hải quan cao hơn, thì có thể giao dịch sẽ chỉ được chuyển hướng từ nước đó sang nhà cung cấp kém hiệu quả hơn trong nhóm MFN (hoặc với thuế suất là 0). Điều này dẫn đến chi phí kinh tế cho nước nhập khẩu, có thể lớn hơn lợi nhuận từ thương mại tự do.
- Điều khoản tối huệ quốc cho phép các quốc gia nhỏ hơn có được những lợi thế mà các nước lớn hơn thường trao cho nhau, trong khi các nước nhỏ hơn thường không đủ mạnh để có thể tự thương lượng những lợi thế đó.
- Lợi ích trong nước khi áp dụng điều khoản tối huệ quốc: có một bộ luật về thuế quan cho tất cả các quốc gia làm đơn giản hóa các quy tắc và khiến cho chúng minh bạch hơn. Về mặt lý thuyết, nếu tất cả các nước trên thế giới áp dụng MFN với nhau, sẽ không cần thiết lập các quy tắc có xuất xứ phức tạp và tiêu tốn chi phí hành chính cao để xác định quốc gia nào có sản phẩm (có thể chứa các phần từ khắp nơi trên thế giới) phải được quy cho mục đích hải quan.
Vì các điều khoản MFN thúc đẩy sự không phân biệt đối xử giữa các quốc gia, chúng cũng có xu hướng thúc đẩy mục tiêu thương mại tự do nói chung.
