Đường đẳng lượng hay đường đẳng sản (isoquant curve or isoproduct curve) là đường biểu thị những cách kết hợp nhân tố sản xuất khác nhau để sản xuất ra một mức sản lượng nhất định với giả định công nghệ không thay đổi và các đầu vào nhân tố có thể thay thế cho nhau trong quá trình sản xuất như trong hình.
Nếu đường đẳng lượng trong hình biểu thị mức sản lượng là 100 đơn vị mỗi thời kỳ, thì dọc theo đường này, chúng ta có thể xác định các kết hợp nhân tố cần thiết để sản xuất 100 đơn vị sản lượng. Độ dốc của đường đẳng lượng phản ánh khả năng thay thế nhân tố này (tư bản) bằng nhân tố kia (lao động) trong quá trình sản xuất 100 đơn vị sản lượng.
Đường đẳng lượng dốc xuống vì hai đầu vào có thể thay thế cho nhau trong quá trình sản xuất. Nó là đường lồi so với gốc tọa độ vì các đầu vào không thay thế hoàn hảo cho nhau. Vì vậy, tỷ lệ thay thế kỹ thuật cận biên của tư bản đối với lao động giảm dần khi chúng ta di chuyển xuống phía dưới của đường đẳng lượng.
Nhìn qua chúng ta thấy đường đẳng lượng tương tự như đường bàng quan. Tuy nhiên, cần chú ý rằng trong khi không thể đo được mức thỏa mãn hay ích lợi bằng các đơn vị hiện vật, mà chỉ có thể nói nó cao hay thấp, thì chúng ta lại có thể tính được lượng sản phẩm sản xuất ra trên mỗi đường đẳng lượng. Vì vậy, đường đẳng lượng cao hơn biểu thị mức sản lượng cao hơn được sản xuất ra bằng các kết hợp đầu vào có quy mô mỗi loại lớn hơn.
Điểm A trên hình là tiếp điểm của đường đẳng phí và đường đẳng lượng. Nó cho biết kết hợp đầu vào có chi phí thấp nhất để sản xuất ra một số đơn vị sản lượng nhất định (ví dụ 100)
Hình: Đường đẳng lượng và đường đẳng phí
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Thuộc tính 1: Đường cố định dốc xuống. Điều này có nghĩa rằng cùng một mức độ sản xuất chỉ xảy ra khi số đơn vị đầu tăng của yếu tố này vào được bù đắp bởi số đơn vị thấp hơn của một yếu tố đầu vào khác. Dạng này này phù hợp với quy tắc của tỷ lệ thay thế kỹ thuật biên (MRTS). Ví dụ, một công ty có thể đạt được mức sản lượng tương tự khi tăng vốn đầu vào nhưng lao động đầu vào lại giảm.
Thuộc tính 2: Đường đẳng lượng do hiệu ứng MRTS sẽ lồi về phía gốc trục tọa độ. Điều này cho thấy rằng các yếu tố sản xuất có thể được thay thế cho nhau. Tuy nhiên, tăng một yếu tố vẫn phải được sử dụng kết hợp với sự giảm của một yếu tố đầu vào khác.
Thuộc tính 3: Đường đẳng lượng không thể tiếp tuyến hoặc cắt nhau. Các đường cong giao nhau sẽ không chính xác và tạo ra các kết quả không hợp lệ, vì sự kết hợp yếu tố chung trên mỗi đường cong sẽ cùng cho ra một mức đầu ra, điều này là không thể.
Thuộc tính 4: Đường đằng lượng ở phần trên của đồ thị sẽ mang lại kết quả đầu ra cao hơn. Điều này là do, ở một đường cong cao hơn, các yếu tố sản xuất đang được sử dụng nhiều hơn. Hoặc nhiều vốn hơn hoặc nhiều lao động được sử dụng dẫn đến mức sản lượng cao hơn.
Thuộc tính 5: Đường đẳng lượng không được chạm vào trục X hoặc Y trên biểu đồ. Nếu có, tốc độ thay thế kỹ thuật sẽ bị vô hiệu, vì nó sẽ chỉ ra rằng một yếu tố có trách nhiệm tạo ra mức đầu ra cho trước mà không cần có sự tham gia của bất kỳ yếu tố đầu vào nào khác.
Thuộc tính 6: Các đường đẳng lượng không nhất thiết phải song song với nhau; tỷ lệ thay thế kỹ thuật giữa các yếu tố có thể thay đổi.
Thuộc tính 7: Đường đẳng lượng có hình bầu dục, cho phép các công ty xác định các yếu tố sản xuất hiệu quả nhất.
