Vài năm trở lại đây, Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) phải đối mặt với bất ổn lớn khi liên tiếp có sự thay đổi lãnh đạo cấp cao, gắn liền với "cuộc chiến vương quyền" ở ngân hàng này. Ngay trong tháng 6 năm nay, ông Cao Xuân Ninh đã phải từ chức chủ tịch ngay trước thềm đại hội đồng cổ đông. Sau đó, hai lần đại hội đồng cổ đông liên tiếp đều không thể diễn ra do không đủ tỷ lệ cổ đông tham dự, đến lần thứ ba thì bị hoãn do dịch Covid-19.
Mặc dù phải sống chung với bất ổn nhưng mục tiêu kinh doanh mà ban điều hành của ngân hàng này đưa ra cho năm nay là khá tham vọng, trong đó tiêu biểu là mục tiêu kép: vừa đạt lợi nhuận trước thuế 1.318 tỷ đồng (tăng 20% so với năm 2019), vừa mua lại toàn bộ nợ xấu tại VAMC (thậm chí đưa tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 2%).
Nói "tham vọng" là bởi lợi nhuận và nợ xấu là hai chỉ số mang tính đối nghịch. Để giảm nợ xấu, một trong những phương thức cơ bản là dùng nguồn dự phòng để xóa nợ xấu và nguồn dự phòng này được trích ra từ thu nhập, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận.
3/4 quãng đường của năm 2020 đã đi qua, kết quả kinh doanh cũng như tình hình tài chính cho thấy ngân hàng này khó lòng thực hiện được mục tiêu kép trên.
Dường như Eximbank đang ưu tiên mục tiêu lợi nhuận hơn khi kết thúc 9 tháng năm nay, ngân hàng này đạt 1.103 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, đi ngang so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, nếu chiếu theo mục tiêu trình cổ đông, Eximbank đã hoàn thành 84% chặng đường.
Tuy nhiên, nợ xấu đang có tín hiệu xấu hơn.
Nợ xấu nội bảng của Eximbank đã tăng 29% trong 9 tháng qua, trong đó riêng nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) đã tăng gấp đôi. Điều này, cộng với việc dư nợ cho vay suy giảm tới gần 11%, đã khiến tỷ lệ nợ xấu nội bảng tăng mạnh từ 1,71% lên 2,46%.
Cộng thêm cả giá trị trái phiếu chưa dự phòng tại VAMC, tỷ lệ nợ xấu của Eximbank đã tăng từ 3,63% lên 4,22% sau 9 tháng.
Hiện nguồn lực dự phòng của Eximbank đang rất mỏng. Dự phòng cho vay khách hàng của ngân hàng này mới chỉ đạt 1.238 tỷ đồng tính đến hết tháng 9/2020, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (cả nợ xấu nội bảng và giá trị trái phiếu chưa dự phòng tại VAMC) theo đó chỉ vỏn vẹn 28%, nghĩa là 1 đồng nợ xấu chỉ được "bao bọc" bởi 0,28 đồng dự phòng. Tỷ lệ này ở đa số các ngân hàng đều trên 50%, mức trung bình cũng khoảng trên 70%, thậm chí như trường hợp của Vietcombank lên đến 251%.
Với nguồn dự phòng mỏng như vậy, khó lòng Eximbank có thể mua lại toàn bộ nợ xấu tại VAMC trong 3 tháng còn lại của năm nay, đồng thời đưa tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 3%, mà vẫn hoàn thành được mục tiêu lợi nhuận. Còn tham vọng đưa tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 2% có thể coi là bất khả thi.
Ước tính cho thấy, để tất toán hết nợ xấu tại VAMC trong năm 2020 và đưa tỷ lệ nợ xấu về dưới 3% theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, Eximbank sẽ phải giảm ròng được khoảng 1.000 - 1.300 tỷ đồng tùy theo quy mô dư nợ cho vay. Quy mô nợ xấu cần giảm ròng này thậm chí còn cỡ ngang ngửa tổng dự phòng cho vay khách hàng của Eximbank. Trong khi đó, nếu đẩy mạnh trích lập dự phòng để tạo nguồn xử lý nợ xấu, lợi nhuận sẽ bị ảnh hưởng lớn.
Tựu trung, khó hy vọng Eximbank hoàn thành mục tiêu kép trong năm nay, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn nội bộ cộng hưởng với tác động từ dịch Covid-19.
