Trong số vốn đầu tư công đã giải ngân, tỷ lệ giải ngân vốn trong nước chỉ đạt 35% kế hoạch Quốc hội giao, tỷ lệ giải ngân vốn vay từ nước ngoài còn thấp hơn nhiều, chỉ đạt 8,6% kế hoạch của năm.
Nguyên nhân của tình trạng trên được xác định là do một số bộ, ngành, địa phương chưa chủ động, tích cực trong chỉ đạo triển khai và một phần do các dự án, gói thầu mới cần được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định của pháp luật về đấu thầu, xây dựng, đất đai...
Cụ thể, tại TP. HCM, Phó chủ tịch UBND thành phố Trần Vĩnh Tuyến cho biết TP. HCM mới giải ngân được 26% trong tổng số 33.170 tỷ đồng của năm 2019. Vốn ODA thì khá hơn khi giải ngân được khoảng 50% trong tổng số 800 tỷ đồng.
Nguyên nhân giải ngân chậm là do chậm trễ trong chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng. Trong tổng số 4.215 tỷ đồng chi cho việc này thì việc chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng cho tuyến Metro 2 là hơn 2.000 tỷ đồng nhưng hiện nay thành phố chưa phê duyệt được chủ trương đầu tư theo phân cấp của Thủ tướng Chính phủ nên chưa thể chi vốn.
Bên cạnh đó, TP. HCM mới hoàn thành việc sắp xếp các Ban quản lý dự án vào tháng 6/2019 để thực hiện giao vốn (trước đó giao vốn qua các sở, ngành) nên ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân.
Ngoài ra, ông Tuyến cũng cho biết chủ đầu tư thường ứng vốn trước để thi công dự án nhưng chậm hoàn thành thủ tục để rút vốn từ Kho bạc nên tỷ lệ giải ngân trên hệ thống cũng ghi nhận thấp so với thực tế.
Còn theo ông Ngô Văn Quý, Phó chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, thành phố mới giải ngân được 24,7% kế hoạch vốn giao cũng vì nguyên nhân chậm chi trả giải phóng mặt bằng và các thủ tục đầu tư phải tuân thủ trình tự, quy định của pháp luật.
Không chỉ dừng ở giải ngân chậm, hiện nay vẫn còn hơn 35.000 tỷ đồng chưa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp nhu cầu của các bộ, ngành, địa phương để trình Thủ tướng Chính phủ giao vốn, mà lẽ ra việc này phải hoàn thành trong tháng 5/2019 (vốn ngân sách Trung ương là gần 16.500 tỷ đồng, vốn trái phiếu Chính phủ là hơn 4.200 tỷ đồng và vốn nước ngoài là hơn 14.300 tỷ đồng).
Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng, trong số chưa giao vốn này có 9.900 tỷ đồng chưa giao cho Tập đoàn Dầu khí và Viettel do các dự án của các đơn vị này chưa hoàn thiện thủ tục theo quy định của Luật Đầu tư công; 2.400 tỷ đồng chưa giao cho các dự án thuộc Chương trình mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của các vùng do tháng 9/2018 Kiểm toán Nhà nước kiến nghị không giao vốn vì không đúng với Quyết định số 1256/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình này...
Trong số vốn trái phiếu Chính phủ chưa giao, nếu trừ 2.628 tỷ đồng vốn trái phiếu của Bộ Giao thông vận tải không có nhu cầu giải ngân trong năm nay thì còn lại chưa phân bổ được là do các bộ, địa phương đề xuất bố trí vốn cho dự án khởi công mới nhưng chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định hoặc đề xuất bố trí từ nguồn dự phòng trung hạn.
“Tình hình cấp bách nóng bỏng. Giải ngân vốn đầu tư công đã là áp lực nội tại của Chính phủ rồi. Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết, Thủ tướng Chính phủ đã ra Chỉ thị và nhiều thông báo kết luận cuộc họp chuyên đề của Phó Thủ tướng về vấn đề này nhưng giải ngân còn chậm hơn cả cùng kỳ các năm trước. Các đồng chí có thấy vô cảm không?”, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ nói tại buổi làm việc về giải ngân vốn đầu tư công.
Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng Chính phủ phân bổ hết 35.000 tỷ đồng vốn chưa giao trong tháng 8 này;
Trước 30/9/2019 trình Thủ tướng Chính phủ việc huỷ kế hoạch giao vốn với các bộ, ngành, địa phương, chủ đầu tư dự án “không chịu” giải ngân;
Trước 10/10/2019 báo cáo Thủ tướng việc điều chỉnh kế hoạch giải ngân vốn từ dự án chậm tiến độ sang dự án đang cần vốn và có tiến độ giải ngân cao, từ các bộ, ngành và địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp sang các bộ, ngành có nhu cầu bổ sung vốn và tỷ lệ giải ngân cao; rà soát, tính toán kế hoạch đầu tư công năm 2020 sát thực tế từng bộ, ngành địa phương.
Bộ Tài chính công khai tình hình giải ngân của từng bộ, ngành, địa phương, chủ đầu tư dự án; chủ động kiểm soát, thống kê số liệu giao vốn tại Kho bạc Nhà nước, tháo gỡ khó khăn về đàm phán vốn vay nước ngoài và phối hợp giao vốn, điều chỉnh vốn vay của các bộ, ngành, địa phương.
Phó thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ chủ trì soạn thảo Công điện của Thủ tướng Chính phủ về đốc thúc đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công và cho biết ngày 15/9 tới, Chính phủ sẽ họp trực tuyến toàn quốc về vấn đề này.
