M&A

Giao dịch tập trung kinh tế: Doanh nghiệp Việt đang mạnh lên trước khối ngoại

(VNF) - Năm 2018, giá trị giao dịch của các thương vụ tập trung kinh tế do doanh nghiệp Việt Nam làm bên mua chỉ chiếm 11,8% tổng giá trị giao dịch. Tuy vậy, trong 2 năm sau đó, con số này đã tăng lên hơn 30%.

Giao dịch tập trung kinh tế: Doanh nghiệp Việt đang mạnh lên trước khối ngoại

Giao dịch tập trung kinh tế: Doanh nghiệp Việt đang mạnh lên trước khối ngoại

Theo Bộ Công Thương, hoạt động tập trung kinh tế (mua bán, sáp nhập, liên doanh) trong giai đoạn 2019 - 2020 có sự suy giảm nhất định so với năm 2018, do ảnh hưởng của dịch bệnh.

Cụ thể, năm 2019, tổng giá trị các thương vụ tập trung kinh tế tại Việt Nam đạt 7,2 tỷ USD, bằng 94,7% so với năm 2018.

Tuy giá trị giảm, nhưng hoạt động tập trung kinh tế vẫn có những yếu tố tích cực. Trong 6 tháng cuối năm 2019, nhiều thương vụ lớn với sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài và các tập đoàn trong nước đã xuất hiện. Điển hình là thương vụ hợp nhất, hoán đổi cổ phần giữa VinCommerce và VinEco với Masan Comsumer (Masan Group), KEB Hana Bank (Hàn Quốc) mua lại 15% vốn điều lệ của BIDV...

Năm 2020, hoạt động tập trung kinh tế tại Việt Nam cũng như trên toàn cầu đều giảm mạnh do các nhà đầu tư có những phản ứng thận trọng vì dịch bệnh. Những điều kiện về giãn cách xã hội trên toàn cầu cũng gây trở ngại cho việc tìm hiểu, đánh giá và ra quyết định tập trung kinh tế. Giá trị tập trung kinh tế tại Việt Nam năm 2020 giảm còn 3,5 tỷ USD (bằng 48,6% so với năm 2019).

Thống kê cho thấy các lĩnh vực thu hút lượng lớn vốn đầu tư thông qua tập trung kinh tế tại Việt Nam gồm bất động sản, tài chính- ngân hàng, công nghiệp và bán lẻ.

Bên cạnh đó, một số thương vụ tập trung kinh tế đáng chú ý cũng được thực hiện trong lĩnh vực logistics, nông nghiệp, dược phẩm - y tế, xây dựng. Ngoài ra, tập trung kinh tế còn diễn ra trong các lĩnh vực khác của nền kinh tế như bia, nước giải khát, sữa, giấy, thực phẩm chế biến, bánh kẹo, thủy sản, vật liệu xây dựng...

Đáng chú ý, tỷ trọng trong tổng giá trị tập trung kinh tế tại Việt Nam của các doanh nghiệp trong nước có xu hướng tăng nhanh chóng. Cụ thể, năm 2018, giá trị giao dịch của các thương vụ tập trung kinh tế do doanh nghiệp Việt Nam là bên mua chỉ chiếm tỷ trọng 11,8% trong khi các nhà đầu tư nước ngoài chiếm tới 88,2%. Tuy nhiên, giai đoạn 2019-2020, giá trị các thương vụ tập trung kinh tế do doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trò bên mua đã tăng lên, chiếm trên 30% tổng giá trị giao dịch tập trung kinh tế được thực hiện tại Việt Nam.

Một số thương vụ tập trung kinh tế điển hình do doanh nghiệp Việt Nam thực hiện trong giai đoạn 2019 - 2020 có liên quan đến các tập đoàn lớn như Masan, Vingroup, Vinamilk, Gelex, REE, Thaco, PAN Group...

Bên cạnh các thương vụ thành công, nhiều kế hoạch tập trung kinh tế cũng được định hình và dự kiến được thực hiện trong thời gian tới như Kido Group lên kế hoạch sáp nhập các công ty thành viên, Thadi tiếp tục đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp...

Có thể thấy rằng, hoạt động tập trung kinh tế trong thời gian qua tại thị trường Việt Nam, tuy chịu sự tác động tiêu cực bởi đại dịch Covid-19, nhưng vẫn diễn ra tương đối sôi động.

Hoạt động tập trung kinh tế vẫn là một kênh đầu tư hiệu quả và cũng là cách thức để các tập đoàn, doanh nghiệp lớn thực hiện tái cấu trúc nội bộ, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh vừa đấu tranh đẩy lùi dịch bệnh Covid-19, vừa phục hồi kinh tế, thích ứng với trạng thái bình thường mới như hiện nay.

Thông qua hoạt động tập trung kinh tế, các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam ngày càng củng cố vị trí và vai trò của mình để đóng góp cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam.

Về triển vọng tương lai, Bộ Công Thương cho rằng các lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ, bất động sản, công nghiệp và nông nghiệp có thể vẫn sẽ là tâm điểm thu hút tập trung kinh tế trong năm 2021 và 2022.

Ngoài ra, các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm, giáo dục được kỳ vọng sẽ đóng góp giá trị đáng kể cho hoạt động tập trung kinh tế tại Việt Nam trong giai đoạn nửa cuối năm 2021 và trong một số năm tới.

Về chủ thể, các nhà đầu tư từ châu Á, gồm Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và Singapore sẽ tiếp tục chiếm ưu thế. Song, các tập đoàn lớn trong nước sẽ là động lực đóng góp vào sự hồi phục của hoạt động tập trung kinh tế tại Việt Nam trong năm 2021 và những năm tiếp theo.

Với xu hướng hoạt động tập trung kinh tế trên thị trường giai đoạn hai năm tiếp theo, Bộ Công Thương dự báo số hồ sơ thông báo gửi đến Bộ trong thời gian tới sẽ tăng mạnh. Trong đó, khoảng 30% đến 40% số hồ sơ sẽ liên quan các giao dịch được thực hiện ngoài lãnh thổ Việt Nam. Nguyên do là xu hướng hồi phục và tăng tốc của hoạt động M&A trên thế giới sẽ lan tỏa đến thị trường trong nước và các hoạt động kinh doanh theo chuỗi giá trị toàn cầu ngày càng gia tăng, trong đó Việt Nam là một mắt xích không thể thiếu trong chuỗi giá trị này.

Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn tiếp tục diễn biến phức tạp dưới tác động của đại dịch Covid-19, làn sóng các doanh nghiệp nước ngoài gia tăng mua lại và đầu tư gián tiếp vào các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, sẽ diễn ra mạnh mẽ trong thời gian tới.

Theo đó, các giao dịch tập trung kinh tế dưới hình thức mua lại giữa các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài và doanh nghiệp trong nước cũng sẽ gia tăng, được dự báo sẽ tiếp tục chiếm tỷ lệ lớn trong số hồ sơ thông báo tập trung kinh tế trong nửa cuối năm 2021 và cả năm 2022

Nhìn lại 125 giao dịch tập trung kinh tế giai đoạn 2019 - 2020

Theo Bộ Công Thương, trong hai năm qua, kể từ khi Luật Cạnh tranh năm 2018 có hiệu lực, Bộ đã tiếp nhận 125 hồ sơ thông báo tập trung kinh tế

Các bên tham gia tập trung kinh tế tại Việt Nam là các doanh nghiệp với loại hình đa dạng, trong đó phổ biến là công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn. Một trong các bên của thương vụ tập trung kinh tế có thể là doanh nghiệp nước ngoài (được thành lập và hoạt động theo pháp luật nước ngoài).

Trong giai đoạn từ tháng 7/2019 đến hết tháng 6/2021, căn cứ 125 hồ sơ thông báo tập trung kinh tế do Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng tiếp nhận, có 258 doanh nghiệp là chủ thể của các thương vụ tập trung kinh tế này, trong đó có 131 doanh nghiệp nước ngoài (chiếm 51%) và 127 doanh nghiệp Việt Nam (chiếm 49%)

Trong số 125 giao dịch tập trung kinh tế được thông báo tới Bộ Công Thương, có 39 giao dịch được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, chiếm tỷ lệ khoảng 30%.

Sở dĩ các giao dịch này được thực hiện ở nước ngoài nhưng vẫn phải thực hiện thông báo tập trung kinh tế tới Bộ Công Thương là do các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế thuộc các trường hợp: có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam (trong trường hợp không có hiện diện thương mại tại Việt Nam) thông qua hoạt động xuất khẩu hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ xuyên biên giới vào Việt Nam; doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế có hiện diện thương mại tại Việt Nam (có công ty con, chi nhánh, đại lý ủy quyền... tại Việt Nam).

Trong số 125 giao dịch tập trung kinh tế được thông báo, có 100 giao dịch được thực hiện dưới hình thức mua lại (chiếm 80%); 14 giao dịch dưới hình thức sáp nhập (chiếm 11%) và 11 giao dịch dưới hình thức liên doanh (chiếm 9%).

Trong hai năm qua, Bộ Công Thương chưa tiếp nhận được các hồ sơ thông báo tập trung kinh tế có hình thức tập trung kinh tế là hợp nhất hay các hình thức khác theo quy định của pháp luật cạnh tranh.

Trong số 125 giao dịch tập trung kinh tế được thông báo, phổ biến nhất là các giao dịch theo chiều ngang (giao dịch tập trung kinh tế giữa các doanh nghiệp hoạt động trên cùng thị trường liên quan) với 56 giao dịch, chiếm tỷ lệ 45%.

Tiếp đến là các giao dịch dạng hỗn hợp (giao dịch tập trung kinh tế giữa các doanh nghiệp hoạt động trên các thị trường liên quan khác nhau) với 45 giao dịch, chiếm tỷ lệ 36%.

Các giao dịch theo chiều dọc (giao dịch tập trung kinh tế giữa các doanh nghiệp hoạt động trên các thị trường hàng hóa, dịch vụ là đầu vào của nhau hoặc bổ trợ cho nhau) chiếm tỷ lệ thấp nhất 19% với 24 giao dịch.

Trong hai năm qua, các giao dịch tập trung kinh tế tại Việt Nam diễn ra ở nhiều ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, từ sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đến khai thác, sử dụng tài nguyên.

Trong đó, một số lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ có hoạt động tập trung kinh tế diễn ra sôi động hơn với giá trị giao dịch tập trung kinh tế lớn hoặc số lượng giao dịch nhiều, điển hình như: bất động sản; dịch vụ; sản xuất, kinh doanh ô tô, xe máy và linh kiện, phụ tùng; vật liệu xây dựng; điện, điện tử; nhựa, thiết bị công nghiệp và y tế; thực phẩm, đồ uống (bia, nước giải khát); năng lượng (năng lượng truyền thống và năng lượng tái tạo).

Tin mới lên