Các con số nhiễm Covid mới lại đang khiến thị trường hoảng hốt hơn. Mức giảm giá nhanh chóng mặt khiến tỷ lệ lỗ gia tăng vượt kiểm soát và cổ phiếu dùng để cầm cố sẽ bị giải chấp. Bất kỳ ai có mặt trong thị trường chỉ 1 năm qua cũng đều hiểu cảm giác này.
Thật sự thì thị trường chỉ trở lại đúng quỹ đạo nên có trong mối tương quan với các yếu tố cơ bản. Khi rất nhiều cổ phiếu thời điểm tháng 6 đã quay lại mức giá trước Covid thì có đủ lý do để ủng hộ. Lúc này thị trường đang cho thấy các lý do đó chỉ là hi vọng quá lố. Vì vậy thị trường giảm là điều hợp lý chứ không quá mức hay bất thường.
Tốc độ giảm có thể nhanh, cường độ có thể gấp gáp nhưng đó là quán tính của hoạt động giải chấp thông thường. Điều quan trọng là việc bắt đáy có thể bị sớm do yếu tố thị trường. Nếu nhìn lại thời điểm tháng 3 vừa qua, thị trường có thể diễn biến xấu vượt dự kiến rất nhiều và hai tuần đầu tiên hoạt động bắt đáy đều gây thiệt hại lớn. Khi thị trường rơi vào trạng thái bán kỹ thuật thì điều quan trọng nhất là khi nào khối lượng cần bán sẽ được bán hết.
Thanh khoản hai phiên gần đây là rất cao so với trung bình. Hôm nay giá trị giao dịch (khớp lệnh) vẫn vượt con số 6.600 tỷ đồng, phiên thứ Sáu tuần trước là trên 7.400 tỷ đồng. Tuần bắt đáy đầu tiên của tháng 3 vừa qua giao dịch mỗi ngày (khớp lệnh) cũng xấp xỉ 5.000 tỷ đồng mà vẫn không thể cản được đà giảm. VN-Index giảm thêm gần 19% nữa mới tới đáy.
Lúc này thị trường có thể ở một trạng thái khác, chẳng hạn kinh nghiệm kiểm soát dịch bệnh tốt hơn, sự chuẩn bị kỹ hơn, dòng tiền đang có trong thị trường cũng nhiều hơn. Tuy nhiên thị trường cũng đang đối diện với nhiều rủi ro không kém, khi tình hình dịch bệnh trong quý 2 đã khiến nhiều doanh nghiệp điêu đứng. Nếu dịch bệnh quay lại và kéo dài tiếp trong quý 3 thì những khó khăn sẽ gia tăng gấp bội. Kỳ vọng lẫn sự hào hứng sẽ rất khó để lặp lại như thời điểm quý 2.
Nhìn lại nhịp tăng bất thường của thị trường từ tháng 4 tới tháng 6, yếu tố nổi trội là sự tươi mới của dòng tiền lần đầu gia nhập. Không chỉ là dòng tiền mới mà còn là tâm lý mới, thậm chí là tâm lý không biết đến sợ hãi. Đến giờ tâm lý đó còn lạc quan đến mức nào là điều rất khó nói. Sự nguyên vẹn của dòng tiền mới đó còn được bao nhiêu?
Diễn biến trên thị trường chứng khoán có một phần xuất phát từ kỳ vọng cơ bản, một phần là tính đầu cơ ngắn hạn của lượng vốn nhiều hay ít tại một thời điểm. Rất dễ đánh đồng sức mạnh của thị trường từ hai yếu tố này vì có câu ngạn ngữ rằng “thị trường luôn luôn đúng”. Khi thị trường tăng nhờ đầu cơ vẫn có thể được lý giải bằng kỳ vọng cơ bản vì kỳ vọng là một thứ mơ hồ, muốn đúng thì đúng tùy vào niềm tin. Hiện tại lực đầu cơ đang gây tác động ngược thì cũng không thể tìm điểm tựa từ kỳ vọng cơ bản được vì cũng như quán tính chiều tăng vượt yếu tố cơ bản thì quán tính giải chấp chiều giảm cũng khiến mức giảm vượt ra khỏi yếu tố hợp lý.
Chỉ cách đây vài tuần những nhà đầu tư giữ tiền mặt dễ dàng bị chế diễu thuộc trường phái “Tiền mặt là vua”. Giờ là lúc thị trường đem lại cơ hội cho họ. Điều đó minh chứng rằng đúng sai trên thị trường chỉ mang tính thời điểm. Khoe lãi ở thời điểm tăng rất sảng khoái, nhưng có giữ được mức lãi đó và còn nguồn lực sử dụng ở thời điểm cần thiết hay không mới là yếu tố quyết định khả năng tồn tại lâu dài trên thị trường.
