Thực ra không có quy luật nào về mức độ sụt giảm thanh khoản các phiên liền trước ngày tái cơ cấu ETF. Thông thường giao dịch chậm lại trong tuần hai quỹ này mua bán và chỉ tăng ở ngày thứ Sáu – ngày giao dịch cuối cùng. Chỉ còn một phiên nữa để kiểm chứng liệu thật sự nhà đầu tư rút tiền đứng ngoài, hay sẽ lại tham gia trở lại.
Hôm nay khối ngoại bán ròng khá mạnh đối với cổ phiếu và chỉ được cân bằng lại nhờ mua ròng tốt chứng chỉ quỹ ETF. Cụ thể, sàn HSX bị bán ròng với cổ phiếu khoảng 131 tỷ đồng, HNX là mua ròng gần 5 tỷ đồng. Riêng chứng chỉ quỹ được mua ròng 115,2 tỷ đồng. Như vậy tổng vị thế giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài nói chung không nhiều nhưng cổ phiếu vẫn bị bán bớt. Ngày mai hai quỹ ETF sẽ mua ròng vì phải tăng thêm cổ phiếu để đảm bảo tỷ lệ phân bổ vốn, dù mức phân bổ cho thị trường Việt Nam giảm đi trong lần này.
Tuy vậy, ngay cả khi ngày mai thanh khoản tăng lên thì tuần này vẫn sẽ là một tuần thanh khoản sụt giảm nghiêm trọng. 4 phiên đầu tuần này giá trị khớp lệnh bình quân chỉ khoảng 4.885 tỷ đồng/phiên trong khi tuần trước xấp xỉ 8.000 tỷ đồng/phiên. Mức giao dịch hàng ngày trong chiều tăng từ đầu tháng 5 tới đỉnh đều trên 5.000 tỷ đồng/phiên.
Thị trường cần đạt ngưỡng thanh khoản trung bình tương đương con số này để thể hiện sự duy trì dòng tiền hàng ngày. Sau khi đạt đỉnh thanh khoản lịch sử trong tuần trước, giao dịch giảm xuống vẫn được cho là do “hết hàng bán”. Tuy nhiên nếu thị trường thật sự “cạn cung” thì giá cổ phiếu sẽ không lình xình khó chịu như vậy. Diễn biến giá tuần này không tương xứng với cơ hội hấp thụ hết hàng chốt lời ngắn hạn.
Các nhà đầu tư đã “hấp thụ” hết hàng ngắn hạn còn tiền để đẩy giá lên cao hơn hay không mới là điều quan trọng. Nếu đã xài hết tiền, họ sẽ phải ngồi chờ các nhà đầu tư vừa bán ra quay lại mua đẩy giá lên cao hơn mới có lãi và mới có điều kiện chốt lời. Nếu các nhà đầu tư cầm tiền vẫn không quay lại, khả năng tốt nhất chỉ là thị trường dập dình trôi ngang với thanh khoản ngày càng thấp nhờ các nhà đầu tư cầm cổ đồng lòng không bán ra.
Hiện tại thị trường hầu như không có động lực nào để kích thích dòng tiền hơn nữa vì tin tức là ít. Vài tuần nữa mới bắt đầu xuất hiện các chỉ số vĩ mô cơ bản của quý 2 mà khả năng tốt hay xấu rất khó nói. Kết quả kinh doanh phải chờ tới nửa sau tháng 7 mới xuất hiện. Trong khi đó kết quả kinh doanh quý 1 khá kém mà giá cổ phiếu vẫn tăng cực mạnh, nghĩa là thị trường đang định giá trên cơ sở kỳ vọng cho tình trạng “bình thường mới” trong hoạt động sản xuất kinh doanh quý 2.
Thị trường chứng khoán hay nhìn về tương lai hơn là hiện tại, nhưng cũng đến lúc phải xem mức độ hợp lý trong kỳ vọng đến đâu. Nhà đầu tư đã bỏ qua một thực tế là doanh nghiệp đặt mục tiêu lợi nhuận 2020 rất thận trọng và cho rằng khi dịch bệnh được đẩy lùi, doanh nghiệp sẽ quay lại hoạt động 100% công suất để mức định giá cổ phiếu ít nhất cũng tương đương năm 2019.
Tình trạng tách biệt giữa giao dịch cổ phiếu trên thị trường hàng ngày với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cùng diễn ra trên rất nhiều thị trường chứng khoán, không chỉ riêng Việt Nam. Nhà đầu tư thường chỉ quan tâm giá cổ phiếu đang trong “trend” lên hay xuống, còn tăng tiếp được không, tiền vào bao nhiêu, chứ không phải liệu dây chuyền sản xuất đã khởi động lại bao nhiêu phần trăm, số đơn hàng quý này bao nhiêu, hay tiền lương hàng tháng bị cắt giảm ở mức nào, bao nhiêu lao động nghỉ không lương...
Sự tách biệt đó không quan trọng lắm khi lượng tiền trong thị trường quá dồi dào. Con số hơn 100.000 tài khoản mới trong 3 tháng qua được nhắc đến nhiều, nhưng liệu tháng 6 này sẽ có thêm 30 hay 40.000 tài khoản nữa? Liệu những tài khoản mới mở đó sẽ nạp thêm bao nhiêu tiền? Cho đến lúc này, giao dịch đang giảm đi đáng kể tức là một lượng tiền lớn đã dừng hoạt động. Đó là thực tế, còn mọi yếu tố khác đều chỉ là phỏng đoán.
