Gradien mật độ (density gradient) là tỷ lệ thay đổi của cường độ sử dụng đất đai khi bán kính từ trung tâm của một khu vực thành thị thay đổi. Các công trình nghiên cứu ở nhiều thành phố thuộc các nước công nghiệp đã chỉ ra rằng mật độ dân số và cường độ sử dụng đất đai cho mục đích không phải để ở liên tục giảm nếu tính từ trung tâm thành phố ra đến ngoại thành. Các công trình này cho thấy có thể tính gardient mật độ dân số bằng phương trình:
D(x) = D0 * e ^ (-bx)
trong đó D(x) là mật độ tại điểm có bán kính tính từ trung tâm bằng x, D0 là mật độ ở trung tâm, e là cơ số của logarit tự nhiên và b là yếu tố quy định độ dốc. Gardient này là một trong các quy luật quan sát được mà các mô hình kinh tế và cơ cấu không gian của thành thị tìm cách lý giải. Nhìn chung, mật độ sử dụng đất đai của khu vực trung tâm thành thị được lý giải bằng giá trị của khả năng tiếp cận (thông thường khu vực trung tâm được coi là có giá trị cao nhất).
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
