Hôm nay là ngày giỗ thứ 12 của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt (11/6/2008 - 11/6/2020). Tưởng niệm ngày mất của cố Thủ tướng, GS Trần Văn Thọ (thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc) nhớ lại lần cuối gặp cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt là một buổi chiều tháng 9 năm 2007. Hôm ấy, cố Thủ tướng muốn lắng nghe ý kiến của GS Thọ về vấn đề giáo dục đại học và về hoạt động của một viện nghiên cứu.
Trở lại với thời điểm năm 1993, khi lần đầu tiên GS Thọ gặp cố Thủ tướng tại Nhật Bản, ông Thọ đã vô cùng ấn tượng trước phong thái của nhà lãnh đạo Chính phủ Việt Nam.
GS Thọ kể: "Chuyến công du Nhật Bản năm 1993 là chuyến thăm chính thức đầu tiên của Thủ tướng Việt Nam, có ý nghĩa quan trọng mở ra một thời đại mới trong quan hệ Việt-Nhật.
"Theo đề nghị của Đại sứ Nguyễn Tâm Chiến, tôi đến khách sạn báo cáo với ông về vấn đề kinh tế đối ngoại của Nhật Bản, đặc biệt là chính sách của Nhật đối với các nước Á châu. Qua sách báo và qua nhiều câu chuyện được nghe từ nhiều người khi có dịp về nước, tôi đã biết ông là nhà cách mạng tên tuổi và sau năm 1975 là nhà lãnh đạo kiệt xuất, bản lãnh. Khi gặp ông tôi rất ngạc nhiên thấy ông rất bình dị, gần gũi, gịong nói rất dịu dàng, pha trộn phong cách mộc mạc, đồng quê, và thái độ rất lắng nghe người đối thoại".
Sau này, GS Thọ được mời tham gia Tổ chuyên gia tư vấn Thủ tướng về cải cách kinh tế và hành chính (gọi tắt là Tổ tư vấn cải cách, họp buổi đầu tiên vào cuối năm 1993).
GS Thọ cho hay trong Tổ tư vấn cải cách có nhiều người đã từng làm việc ở Sài Gòn truớc năm 1975 và ba người đang sống và làm việc ở nước ngoài.
Những cuộc họp của Tổ tư vấn cải cách là dịp các thành viên được phát biểu ý kiến thẳng thắn, được đưa các kiến nghị về các chính sách đẩy nhanh quá trình đổi mới và phát triển đất nước.
"Riêng tôi rất cảm kích khi trực tiếp nghe Thủ tướng phát biểu những trăn trở, bức xúc của mình về đời sống của nhân dân, về nguy cơ tụt hậu hơn nữa của kinh tế Việt Nam trong bối cảnh các nước trong khu vực đang phát triển nhanh..
"Cũng như ấn tượng ban đầu khi gặp Thủ tướng Võ Văn Kiệt, tôi thấy ông nói những vấn đề rất lớn, rất chiến lược ở tầm cỡ quốc gia, quốc tế nhưng dùng những từ, những chữ rất bình dị, bình dân", GS Thọ hồi tưởng.
Một kỉ niệm được GS Thọ nhắc lại là cuộc họp của Tổ tư vấn cải cách tại Hà Nội, tổ chức đầu tháng 12/1996. Khi đó, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt vừa trở về từ Jakarta sau hội nghị thượng đỉnh ASEAN- tổ chức mà Việt Nam mới gia nhập năm truớc.
Cố Thủ tướng đã tỏ ra rất vui về kết quả của hội nghị ấy và đã dùng cụm từ “buôn có bạn bán có phường” để nhấn mạnh rằng Việt Nam gia nhập ASEAN có ý nghĩa rất chiến lược cho việc phát triển của đất nước trong thời đại mới.
Cũng với suy nghĩ “buôn có bạn bán có phường” ấy, trong thời ông làm Thủ tướng, ngoài việc mở ra thời đại mới trong quan hệ Việt-Nhật và gia nhập ASEAN, Việt Nam đã bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ và đặt khung hợp tác cơ bản với các nước Tây Âu.
Nhớ lại người lãnh đạo tài ba của đất nước, GS Thọ cho biết sau khi nghỉ hưu, cố Thủ tướng sống tại TP. HCM và có tổ chức các buổi trao đổi ý kiến hay những bữa cơm thân mật cùng "Nhóm thứ Sáu" - gồm hầu hết những chuyên gia làm việc ở Sài Gòn từ trước 1975 như: Phan Chánh Dưỡng, Hùynh Bửu Sơn, Lâm Võ Hòang, Trần Bá Tước, Trần Trọng Thức...
Trong những cuộc trò chuyện, cố Thủ tướng luôn thể hiện những suy nghĩ, trăn trở về đời sống của dân, về hướng phát triển kinh tế, giáo dục...
"Lúc ăn cơm thân mật, ông cũng hài hước, nói vui. Đặc biệt tôi rất ấn tượng là ông biết cả những chuyện tiếu lâm thời sự, chứng tỏ ông rất sâu sát với cuộc sống đời thường của dân", GS Thọ cho biết.
Nói về lễ tang của cố Thủ tướng năm 2008, GS Thọ cho hay nhóm trí thức Việt Nam ở nước ngoài đã thảo luận và quyết định ghi lên vòng hoa viếng dòng chữ ""Kính viếng Ông Sáu Dân, người lãnh đạo mà trí thức thương và kính" - theo đề xuất của GS Cao Huy Thuần.
"Theo tôi, từ xưa đến nay, ở cả phương Đông và phương Tây, hiếm thấy nhà lãnh đạo chính trị nào được giới trí thức dùng hai từ 'thương kính' để bày tỏ sự ngưỡng mộ. Chú Sáu Dân là một trong những người rất hiếm ấy", GS Thọ bày tỏ.
