Khối Nghiên cứu Kinh tế của ngân hàng HSBC vừa ra báo cáo Triển vọng Kinh tế toàn cầu "Điều gì đang chờ đợi sau TPP?". Theo HSBC, Mỹ rút khỏi TPP có thể sẽ làm cho 12 nước thành viên TPP mất đi những lợi ích kinh tế và còn nhiều hơn thế nữa. Việc Mỹ chuyển đổi từ chiến lược hợp tác thương mại khu vực sang song phương có thể phá vỡ sự phát triển của mạng lưới sản xuất và khiến nền kinh tế kém hiệu quả hơn.
Vào ngày 23/1/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ban hành một sắc lệnh hướng dẫn cho Đại diện Thương mại Mỹ về "việc rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, vĩnh viễn rút Mỹ ra khỏi các cuộc đàm phán Hiệp định TPP và bắt đầu theo đuổi các cuộc đàm phán thương mại song phương để thúc đẩy ngành công nghiệp Mỹ, bảo vệ người lao động Mỹ và tăng lương cho họ". Động thái này được tổng thống Trump thực hiện đơn phương và không yêu cầu các bước lập pháp bổ sung.
Hiệp định TPP được đàm phán với tham vọng trở thành hiệp định thương mại tự do khu vực tiêu chuẩn cao giữa 12 quốc gia đại diện đa dạng các nền kinh tế bao gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam.
Theo HSBC, việc Mỹ rút khỏi TPP có thể là đòn chí mạng cho hiệp định này. Trên lý thuyết, 11 quốc gia thành viên còn lại vẫn có thể tiếp tục tham gia TPP một khi họ hoàn tất việc sửa đổi hợp lệ các điều khoản phê chuẩn của hiệp định (mà dự định nhận được sự tham gia của Mỹ), nhưng không ít các nước thành viên không đồng tình với phương án này.
Sau khi Úc đưa ra đề xuất đầu tiên, khuyến khích các quốc gia còn lại tiếp tục hiệp định dù Mỹ không tham gia, Nhật Bản thể hiện rõ sự phản đối với ý tưởng trên, cho rằng đề nghị này biến Hiệp định TPP, vốn đã hạn chế, trở nên "vô nghĩa".
Một lý do khiến kịch bản hồi sinh khó thành hiện thực là các quốc gia thành viên đồng thuận thực hiện cam kết quan trọng khi tham gia TPP vì họ cho rằng, hiệp định này sẽ cho phép các quốc gia thành viên cùng tiếp cận thị trường khu vực với quy mô lớn. Nếu không còn Mỹ, thị trường rộng lớn của TPP sẽ giảm xuống 60% và với sự thay đổi đáng kể như thế, những quốc gia còn lại trong khối khó có thể chấp nhận những nhượng bộ đã thương thuyết trước đó trong TPP.
Đồng thời, một số những đề xuất cải tiến của TPP có thể được sử dụng trong các cuộc đàm phán khu vực hoặc song phương mới hoặc đang diễn ra. Ví dụ, một hiệp định như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (Regional Comprehensive Economic Partnership - RCEP) đang được đàm phán tại châu Á có khả năng sẽ học hỏi các điều khoản của TPP nhằm tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ (ví dụ, sử dụng hướng tiếp cận theo kiểu TPP sẽ giúp đẩy mạnh bảo vệ bí mật giao thương và thông tin bảo mật kinh doanh).
Các nhà thương thuyết nhiều khả năng sẽ cân nhắc các điều khoản của TPP nhằm cải thiện sự thống nhất quy định, giải quyết tranh chấp khối đầu tư nhà nước, sự linh hoạt trong việc xử lý quyền sở hữu trí tuệ (ví dụ như điều khoản sử dụng công bằng), và nâng cấp bảo vệ tiêu chuẩn lao động hay vấn đề môi trường.
Các quốc gia tham gia Hiệp định TPP đã đầu tư hơn 10 năm để phát triển hiệp định này và chuẩn bị đưa TPP vào hiện thực. Theo HSBC, việc Mỹ từ bỏ TPP gần đây đã tự hạ uy tín của mình với tư cách là một thành viên tích cực tham gia đàm phán và tạo sự mất thiện cảm mà Mỹ đã gây dựng trong suốt quá trình phát triển một hiệp định vốn sẽ mang lại kết quả tích cực cho cả khu vực.
Hơn nữa, việc đàm phán các hiệp định thương mại là một quá trình tiêu tốn nguồn lực đáng kể, và thất bại này không chỉ gây tốn kém về lợi ích đã mất đi, mà còn về chi phí cơ hội. Khả năng đàm phán hiếm hoi ở một số quốc gia đã có thể được triển khai theo một hướng khác.
Mỹ rời khỏi TPP cũng gây tác động tiêu cực đến niềm tin kinh doanh tại thời điểm kinh tế toàn cầu khó có thể thực hiện được. Không những thế, theo một số nguồn tin, quyết định này sẽ tiếp sức cho những người theo chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch tại Mỹ và nhiều khả năng những thị trường khác sẽ xuất hiện một hướng phát triển đã có thể minh chứng còn gây tốn kém hơn cho nền kinh tế.
Tiềm năng tăng trưởng bị bỏ qua do quyết định rời khỏi hiệp định TPP có thể khiến kinh tế Mỹ tồi tệ hơn dự báo. Hơn nữa, không có những tiêu chuẩn cao theo TPP, thị trường trong khu vực có thể sẽ phát triển chậm hơn trong việc giải quyết những vấn đề Mỹ đặt ra về môi trường, quyền lao động, bảo vệ thông tin bảo mật kinh doanh, và minh bạch trong các quy định của các đối tác giao thương.
