Kết luận này của ông Trường được đưa ra trong bối cảnh ngành dệt may Việt Nam tăng trưởng gần 17% năm 2018. Đây là mức tăng trưởng cao nhất kể từ 2011 tới nay.
Năm 2018, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam tăng hơn 5 tỷ USD so với năm 2017. Ông Lê Tiến Trường cho rằng 2018 là năm tăng trưởng “đột biến” của ngành dệt may Việt Nam. Bởi lẽ, giai đoạn “hoàng kim” như 2007-2008, ngành dệt may tăng trưởng 34%, nhưng giá trị tuyệt đối cũng chỉ đạt hơn 2 tỷ USD.
"Những năm gần đây, tăng trưởng của ngành dệt may đạt khoảng 10% thì kim ngạch xuất khẩu cũng chỉ tăng từ 2,5-3 tỷ USD. Chính vì vậy 5 tỷ USD tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của năm 2018 được coi là con số đặc biệt, bằng 100% kim ngạch xuất khẩu của 2007", ông Trường nói.
Ông Trường cho biết, trong năm 2018, tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của các nước xuất khẩu dệt may lớn trên thế giới như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, Indonesia, Campuchia… đều không đạt 2 con số. Hầu hết các quốc gia nói trên đều ghi nhận tăng trưởng dưới 5%, trong đó có hai nước suy giảm là Ấn Độ và Bangladesh.
"Phải nhìn nhận rằng, trong năm 2018, lợi thế khách quan về việc giảm thuế từ các Hiệp định thương mại tự do cho Việt Nam là không có, tổng cầu không tăng lên", ông Trường phân tích.
Tổng giám đốc Vinatex chỉ rõ 3 khó khăn mà dệt may Việt Nam phải đương đầu trong năm 2018.
"Thứ nhất, Việt Nam là nước phá giá đồng tiền ít nhất trong số các quốc gia xuất khẩu dệt may, tăng khoảng 3%, trong khi Nhân dân tệ là 9%, Rupial Ấn Độ là 15%. Như vậy, đứng trên mặt tỷ giá, hàng hóa Việt Nam đắt hơn hàng hóa Trung Quốc khoảng 6% và đắt hơn hàng hóa từ Ấn Độ khoảng hơn 12%".
"Thứ hai, từ khi bắt đầu có chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, dù đến thời điểm này chưa có sắc thuế nào đánh vào hàng hóa dệt may nhưng nó đã tác động khiến cầu trong quý IV giảm mạnh. Tăng trưởng 3 quý đầu năm tốt hơn quý IV, thậm chí đã có thời điểm dự báo cả năm ngành có thể đạt trên 37 tỷ USD, song do tác động của chiến tranh Mỹ-Trung khiến tốc độ tăng trưởng giảm, rõ rệt nhất là ngành sợi".
"Thứ ba, khi lãi suất của các quốc gia lên thì sức cầu có xu hướng giảm. Đơn cử, Mỹ tăng lãi suất đúng 1%. Ngân hàng Trung ương châu Âu và Nhật Bản đều điều chỉnh lãi suất cũng đã ảnh hưởng đến cầu rõ rệt".
Như vậy, bình diện thế giới trong năm 2018 không có nhiều thuận lợi. Do vậy, theo ông Trường, sự dịch chuyển sản xuất dệt may của Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng của ngành dệt may Việt Nam năm 2018. Trung Quốc đang xuất khẩu 250 tỷ USD mặt hàng dệt may, cung ứng 53% lượng vải trên thế giới.
Thứ hai, theo ông Lê Tiến Trường, sau một thời gian đặt sản xuất tại các nước khác thì khách hàng nhận ra tiêu chuẩn về lao động, môi trường, nhà xưởng... chưa theo kịp như Việt Nam. Dù chi phí lao động ở nhiều quốc gia rẻ hơn Việt Nam nhưng năng suất chỉ bằng một nửa. Do đó, giá thành trong 1 đơn vị sản phẩm không tiết kiệm trong khi chất lượng có thể có vấn đề. Vì vậy, số lượng khách hàng mong muốn đặt sản xuất tại Việt Nam đã tăng lên và đây là cơ hội cho dệt may Việt Nam phát triển tương đối tốt.
"Thứ ba, về mặt chủ quan, đến thời điểm này, gần 100% các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa trong ngành dệt may Việt Nam có tất cả chứng chỉ đánh giá của các hãng thế giới về tăng trưởng xanh, tiêu thụ năng lượng xanh, sản xuất xanh... Điều đó cho thấy chuẩn mực của ngành dệt may Việt Nam tại tất cả các nơi được khách đặt hàng là tương đối tốt", ông Trường nhấn mạnh.
Ông Lê Tiến Trường cho biết, năm 2018, doanh thu của Vinatex tăng khoảng 11% (trong khi toàn ngành là 16%). Ông cho rằng tẳng trưởng này chủ yếu đến từ nội tại như tăng năng suất, chất lượng và tăng đầu tư chiều sâu, đầu tư thiết bị tự động hóa.
"Thay vì đầu tư một nhà máy mới thì các đơn vị thành viên của Tập đoàn, đơn cử như May 10 đầu tư khâu cắt tự động, giúp công nhân đỡ vất vả, đạt được độ chính xác cao hơn, những khâu cực khó đều sử dụng robot hóa, thay thế được 8 công nhân tại cùng 1 công đoạn. Thậm chí những kỹ thuật hóc hiểm của áo veston nam cũng đã được thay thế bằng máy móc tự động", ông Trường chia sẻ.
"Năm 2018 Tập đoàn tập trung vào tái đầu tư nhưng không theo chiều rộng mà nâng cao lên một bước về chất lượng công nghệ, do vậy nhìn về số lượng người lao động thì chỉ bằng 98% năm trước, đây là một đổi mới" ông Trường chia sẻ.
Dự báo về triển vọng của ngành dệt may trong năm 2019, ông Lê Tiến Trường nói: "Câu chuyện của ngành dệt may trong năm tới là không bừng sáng về cầu. Các dự báo cho thấy kinh tế Mỹ, Nhật, châu Âu đều tăng trưởng thấp hơn so với năm 2018. FED sẽ tăng lãi suất 2 lần trong năm 2018. Xu thế thắt chặt dòng tiền tại các quốc gia nhập khẩu vẫn tiếp diễn".
Bên cạnh đó là những diễn biến khó lường từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. "Trung Quốc xuất khẩu hơn 53% vải thế giới. Nếu Trung Quốc tăng thuế mặt hàng vải, thì chắc chắn Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng bởi hiện nay, Việt Nam mua 45% vải từ Trung Quốc".
Trường hợp cực đoan hơn, ông Trường giả định :"Nếu Trung Quốc không bán vải cho các nước xuất khẩu may mặc, hoặc không xuất vải để cho các nước may hàng cho Mỹ thì cả thế giới sẽ khó khăn trong việc tìm nguồn cung thay thế, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, 90% sản lượng dệt may Việt Nam là để xuất khẩu. Đối với Việt Nam, không tăng trưởng được xuất khẩu dệt may là vấn đề rất nghiêm trọng còn Trung Quốc thì không".
Dù vậy, ông Trường cũng chia sẻ lợi thế dành cho Việt Nam đến từ CPTPP với hai thị trường xuất khẩu dệt may tiềm năng là Canada (20 tỷ USD) và Úc (40 tỷ USD). Nếu mọi thứ diễn ra thuận lợi, trong 6 tháng cuối năm 2019 dệt may Việt Nam sẽ có thêm thị trường EU.
Theo Tổng giám đốc Vinatex, nếu các doanh nghiệp dệt may trong nước giữ được các thị trường xuất khẩu chính, biết tận dụng CPTPP và hiệp định EVFTA thì ngành dệt may Việt Nam có thể đặt mục tiêu xuất khẩu 40 tỷ USD trong năm 2019.
