Tại hội nghị giữa Bộ Tài chính với các Bộ, ngành về giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ 8 tháng năm 2020, đại diện 7 Bộ, ngành cho biết, do không giải ngân được, xin hoàn trả số vốn lên đến 4.099 tỷ đồng, trong đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xin hoàn trả số vốn lớn nhất, lên đến 1.800 tỷ đồng; Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam xin trả lại số vốn 1.135 tỷ đồng; còn lại một số bộ xin trả lại số vốn từ 87 đến 500 tỷ đồng.
Theo đại diện các Bộ, ngành, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến quá trình giải ngân đầu tư công vốn vay nước ngoài. Hầu hết các hoạt động sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát…
Trong số các bộ, Bộ Giao thông vận tải giải ngân đạt khá nhất, dự kiến đến hết tháng 8/2020 đạt khoảng 51% kế hoạch vốn giao. Bộ này có số vốn rất lớn cần giải ngân trong năm nay với số vốn lên đến hơn 21.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo đại diện Bộ Giao thông Vận tải, mặc dù kết quả giải ngân 8 tháng năm nay cao hơn so với bình quân chung cả nước, nhưng vẫn chưa đạt như kỳ vọng của Bộ, nguyên nhân chính là do liên quan đến đại dịch Covid-19.
“Bộ Giao thông Vận tải cũng gặp khó khăn không ít khi triển khai các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài. Nhiều chuyên gia nước ngoài không thể sang Việt Nam để khảo sát, tư vấn hỗ trợ kỹ thuật cho dự án dẫn đến các khâu đều bị chậm so với kế hoạch và ảnh hưởng tới kết quả giải ngân”, đại diện Bộ Giao thông vận tải cho hay.
Đại diện các Bộ, ngành có mặt tại hội nghị đều cho biết, sau khi chuyển trả số vốn, các Bộ, ngành cam kết sẽ giải ngân 100% số vốn còn lại trong năm 2020.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, theo tổng hợp tình hình giải ngân vốn đầu tư nước ngoài từ Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại và Kho bạc Nhà nước, đến tháng 8/2020, ước thưc hiện giải ngân đạt 21,64% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao. Tỷ lệ này so với tháng trước có khá hơn, tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn thấp hơn mức bình quân chung về giải ngân vốn đầu tư phát triển.
Báo cáo về tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài 8 tháng qua, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho rằng, nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài chậm là do việc thực hiện dự án của các bộ, ngành, ban quản lý dự án chậm, có dự án xin điều chỉnh thời gian giải ngân, sử dụng vốn dư. Từ đầu năm 2020 đến nay, đã có 9 hiệp định vay của các bộ, ngành phải làm thủ tục gia hạn, điều chỉnh với nhà tài trợ.
“Theo quy định hiện nay, việc gia hạn khoản vay hay bất kỳ điều chỉnh nào của dự án đều gắn với điều chỉnh chủ trương đầu tư, trong khi quá trình điều chỉnh chủ trương đầu tư thường phức tạp, kéo dài dẫn đến việc một số dự án đã được bố trí vốn nhưng không thể rút vốn do chưa hoàn thành thủ tục điều chỉnh. Ngoài ra, còn rất nhiều nguyên nhân khác như: chậm giải phóng mặt bằng, vướng mắc trong tái định cư, giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu, các vướng mắc trong việc thực hiện các cơ chế chính sách mới cũng làm cho việc giải ngân đầu tư nguồn vốn vay nước ngoài bị chậm”, ông Hoàng Hải cho hay.
Để đẩy nhanh giải ngân vốn ODA và vốn vay nước ngoài trong năm 2020, Bộ Tài chính kiến nghị Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan Bộ, ngành cần coi việc hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 là nhiệm vụ chính trị quan trọng của từng Bộ, ngành và có cam kết tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ODA và vay ưu đãi nước ngoài ở mức độ 100% dự toán được giao, làm cơ sở để đánh giá hoàn thành nhiệm vụ.
Trong trường hợp dự kiến không giải ngân hết 100% kế hoạch, Bộ Tài chính đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành chỉ đạo xác định rõ tỷ lệ giải ngân dự kiến đạt được và lý do không đạt được.
Đối với số vốn nước ngoài đã phân bổ các năm trước còn lại, nếu có khả năng giải ngân, các bộ, ngành cần sớm tổng hợp kế hoạch đầu tư công còn thiếu để Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, cân đối chung trong cả giai đoạn 2016-2020, song không vượt quá kế hoạch được Quốc hội giao.
Với trường hợp phải cắt giảm, điều chuyển vốn, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành phải có văn bản đề xuất cắt, giảm, điều chuyển ngay trong tháng 8/2020.
Bộ Tài chính trong thời gian tới sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức các đoàn kiểm tra, đôn đốc công tác giải ngân, tháo gỡ vướng mắc phát sinh, đảm bảo hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài của cả nước.
Thứ trưởng Trần Xuân Hà đề nghị các bộ, ngành rà soát lại khả năng giải ngân vốn từ nay đến cuối năm. Nếu không giải ngân được thì đề xuất điều chỉnh giảm dự toán của năm 2020 đối với phần vốn nước ngoài.
“Đề nghị các Bộ, ngành tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính rà soát số liệu giải ngân nguồn vốn vay nước ngoài. Đồng thời, phối kết hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong việc thực hiện giải quyết các thủ tục giải ngân rút vốn và tạm ứng vốn, hoàn lại chứng từ theo đúng quy định. Đối với các dự án phải điều chỉnh thời hạn giải ngân, chủ trương đầu tư, đề nghị các Bộ, ngành cần phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ KHĐT để trình Thủ tướng, trên cơ sở đó Bộ Tài chính sẽ trao đổi đàm phán nhà tài trợ để điều chỉnh hiệp định vay”, Thứ trưởng Trần Xuân Hà nêu ý kiến./.
