Phó tổng Thanh tra Chính phủ Đặng Công Huẩn đã ký văn bản thông báo kết luận thanh tra toàn diện về dự án Thảo Cầm Viên mới tại huyện Củ Chi, TP. HCM (công viên Sài Gòn Safari).
Thanh tra Chính phủ kết luận Sài Gòn Safari là dự án có quy mô lớn với diện tích đất thu hồi 457 ha thuộc lĩnh vực văn hóa, du lịch nhưng UBND TP. HCM chưa thực hiện đúng trình tự pháp lý theo quy định.
UBND TP. HCM đã giao cho công ty Thảo cầm viên Sài Gòn làm chủ đầu tư dự án trong khi doanh nghiệp này không đủ năng lực thực hiện. Đây là một trong những nguyên nhân khiến dự án đến nay chưa triển khai được. Trách nhiệm này thuộc về UBND TP. HCM, Sở Kế hoạch Đầu tư (KHĐT) giai đoạn 2001-2006.
Về quy hoạch, kế hoạch sử đụng đất, việc UBND TP. HCM tháng 6/2004 ban hành quyết định thu hồi và tạm giao 485 ha đất cho công ty Thảo cầm Viên Sài Gòn để bồi thường thiệt hại, giải phóng mặt bằng, chuẩn bị đầu tư xây dựng công viên Sài Gòn Safari là chưa đầy đủ thủ tục pháp lý theo quy định.
Công ty Thảo cầm viên Sài Gòn cũng không xây dựng kế hoạch đấu thầu với gói thầu tư vấn lập quy hoạch chi tiết 1/2000 để trình Sở Giao thông Vận tải (GTVT) thẩm định, phê duyệt là vi phạm quy định. Trách nhiệm này thuộc về Giám đốc công ty Thảo cầm viên Sài Gòn. Giám đốc sở GTVT cũng chịu trách nhiệm liên đới vì không kịp thời kiểm tra, đôn đốc.
Kế tiếp, sau gần 13 năm kể từ khi UBND TP. HCM có văn bản chấp thuận chủ trương tuyển chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch phân khu 1/2000 công viên Sài Gòn Safari thì đồ án quy hoạch mới hoàn thành và được phê duyệt là thời gian quá dài.
Thanh tra Chính phủ đánh giá ngoài nguyên nhân khách quan là giá thuê chuyên gia nước ngoài quản lý dự án khá cao, không phù hợp với các quy định hiện hành của Nhà nước hiện nay thì có lỗi chủ quan là do các cơ quan chức năng của TP. HCM chưa cố gắng tìm giải pháp phù hợp để báo cáo xin chỉ đạo của Thủ tướng. Trách nhiệm này thuộc UBND TP. HCM, Sở KHĐT, Sở Xây dựng, Sở GTVT và Sở Quy hoạch Kiến trúc (QHKT).
UBND TP. HCM phải chịu trách nhiệm liên quan nhiều sai phạm tại dự án công viên Sài Gòn Safari. Ảnh: Anh Tuấn.Về công tác bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, việc áp giá đền bù chưa phù hợp làm phát sinh chi phí tăng thêm gần 105 tỷ đồng. Dù chưa phát hiện dấu hiệu vụ lợi nhưng Thanh tra Chính phủ đề nghị phải kiểm điểm nghiêm túc. Số tiền này đã được chi trả đầy đủ và các Bộ, ngành trung ương thống nhất không thu hồi lại từ người dân nhưng UBND TP. HCM cần cân đối vốn từ ngân sách địa phương để chi trả, hỗ trợ.
Trách nhiệm thuộc UBND TP. HCM, Hội đồng thẩm định Bồi thường Giải phóng mặt bằng TP và Hội đồng thẩm định Bồi thường Giải phóng mặt bằng huyện Củ Chi.
Việc xây dựng khu tái định cư đến nay vẫn chưa được thực hiện mặc dù đã được thẩm định, phê duyệt, có mặt bằng và nguồn kinh phí. Các cơ quan liên quan lại cho phép người dân tạm cư tại chỗ. Hậu quả của việc chậm trễ xây dựng khu tái định cư, không bố trí, chi tiền tạm cư là lý do người dân khiếu nại, chưa chịu bàn giao mặt bằng.
Trách nhiệm này thuộc về Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện Củ Chi, UBND huyện Củ Chi và công ty Thảo cầm viên Sài Gòn.
Về thanh, quyết toán các gói thầu, chủ đầu tư chưa thực hiện việc quyết toán theo quy định. Trách nhiệm này thuộc về công ty Thảo cầm viên Sài Gòn và Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện Củ Chi. Sở Tài chính cũng liên đới chịu trách nhiệm vì không kịp thời kiểm tra, xử lý.
Cuối cùng, về việc khiếu nại của các hộ dân, đất thu hồi xong đến nay chưa được đưa vào sử dụng khiến dự án Sài Gòn Safari bị bỏ hoang nhiều năm dẫn đến việc người dân bức xúc, khiếu kiện tăng dần.
Thanh tra Chính phủ xác định quá trình thu hồi đất có nhiều sai sót, làm thất thoát ngân sách Nhà nước nhưng đều theo hướng có lợi hơn cho người bị thu hồi đất. Nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện hiện nay là đã gần 14 năm dự án chưa được triển khai xây dựng và có sự so bì giữa các hộ dân có đất bị thu hồi.
Dựa trên kết luận thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch UBND TP. HCM thực hiện 6 công việc.
Đầu tiên, kiểm tra, giải quyết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, hoàn thành giải phóng mặt bằng đối với diện tích còn lại trong dự án theo đúng quy định; kiểm tra, rà soát lại phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất thực hiện dự án, đảm bảo công bằng cho các hộ dân có đất bị thu hồi.
Việc bồi thường hỗ trợ, tái định cư với diện tích đất thu hồi thực hiện công viên Sài Gòn Safari từ ngân sách Nhà nước nên diện tích dự án sẽ do Nhà nước quản lý, sử dụng.
Việc lựa chọn nhà đầu tư xây dựng công viên Sài Gòn Safari phải tổ chức đấu thầu rộng rãi, công khai, minh bạch theo đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật để lựa chọn nhà đầu tư, kể cả nhà đầu tư nước ngoài có đủ kinh nghiệm và năng lực tài chính thực hiện dự án.
14 năm sau ngày thu hồi đất, công viên Sài Gòn Safari vẫn chưa thể khởi công. Ảnh: Phước Tuần.Nếu có điều chỉnh quy hoạch dự án so với mục tiêu dự án ban đầu, phải tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất, tổ chức đầu thầu chọn nhà đầu tư theo đúng quy định. UBND TP.HCM cần báo cáo với Bí thư Thành ủy TP.HCM về việc triển khai đầu tư xây dựng dự án.
Trước đó, Vingroup, đơn vị được UBND TP. HCM chấp thuận chủ trương nghiên cứu đầu tư công viên Sài Gòn Safari năm 2016, xác nhận đã rút lui khỏi dự án này.
Thứ hai, tổ chức kiểm điểm nghiêm túc các tổ chức, cá nhân có liên quan đã được nêu trong kết luận của Thanh tra Chính phủ.
Kế tiếp, sớm rà soát, hoàn chỉnh các thủ tục pháp lý về chủ trương, quy mô, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có liên quan đến dự án công viên Sài Gòn Safari.
Tiếp theo, khẩn trương triển khai xây dựng khu tái định cư để bố trí nơi ở cho những hộ đã đăng ký tái định cư. Trong thời gian chưa xây xong khu tái định cư thì UBND TP.HCM cần tìm nơi tạm cư, chi tiền tạm cư cho các hộ này; đồng thời chỉ đạo UBND huyện Củ Chi và công ty Thảo cầm viên Sài Gòn có phương án, biện pháp quản lý diện tích đất đã được giải phóng mặt bằng, không để người dân tái sử dụng.
Ngoài ra, UBND TP. HCM cần yêu cầu Sở Tài chính, công ty Thảo cầm viên Sài Gòn và UBND huyện Củ Chi tiếp tục thực hiện việc quyết toán các gói thầu theo đúng quy định. Cuối cùng, tập trung rà soát, đối thoại để giải quyết dứt điểm khiếu nại của công dân liên quan đến dự án Sài Gòn Safari.
