Luật sư: 'Nhà đầu tư có quyền khởi kiện khi chứng minh được thiệt hại do sập sàn'

Vào lúc 14h31 phút ngày 22/1, trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa đã xảy ra sự cố đối với hoạt động giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HoSE) dẫn tới việc hệ thống giao dịch không thể khớp lệnh trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa.

Theo ghi nhận trên thị trường, sau sự cố từ hôm 22/1 đến nay, dòng tiền đã hướng sang HNX, UPCOM giúp hai sàn này bùng nổ cả điểm số và thanh khoản.

Đến hôm nay (24/1), HoSE tiếp tục phát đi thông báo ngừng giao dịch. Thông tin từ Sở Giao dịch chứng khoán TP. HCM, chuyên gia của Sở đang cùng các chuyên gia của Sở Giao dịch chứng khoán Thái Lan (đơn vị cung cấp hệ thống) tích cực phân tích, tìm nguyên nhân và khắc phục sự cố, thông tin đầy đủ đến các nhà đầu tư, tổ chức giao dịch bình thường trở lại khi có thông báo.

Đánh giá về mức độ ảnh hưởng, đại diện HoSE cho biết: Tất cả lệnh giao dịch tại đợt giao dịch khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa đối với toàn bộ các mã chứng khoán niêm yết tại HoSE. Các giao dịch thỏa thuận không bị ảnh hưởng.

Có thể nói, chuyện ngừng giao dịch suốt 2 ngày tại sàn TP. HCM (HoSE) là chưa có tiền lệ trên thị trường chứng khoán Việt, và điều này khẳng định hệ thống đang quá tải nhưng chưa được đầu tư, nâng cấp tương xứng với quy mô.

Nhiều chuyên gia cho rằng, sự cố này không gây thiệt hại trực tiếp cho tài khoản của nhà đầu tư, nhưng gây bất tiện cho nhiều nhà đầu tư giao dịch trong thời gian sự cố xảy ra. Bởi kỳ vọng đầu tư mức giá tốt của họ đã không được toại nguyện.

Hơn nữa, giá trị giao dịch bình quân trên HoSE từ đầu năm đến nay lên 9.000 - 10.000 tỷ đồng/phiên. Nếu tính mức phí giao dịch trung bình 0,2 - 0,3% mà các công ty chứng khoán đang thu của nhà đầu tư thì số phí thu được dao động từ 18 - 30 tỷ đồng/phiên.

Điều này cho thấy số tiền này mất đi khi thị trường ngưng giao dịch. Đó là chưa kể lượng vốn vay ký quỹ trên sàn chứng khoán theo thống kê cuối năm 2017 ước tính đạt 38.000 tỷ đồng và hằng ngày các nhà đầu tư đều phải trả lãi vay. 

Với mức lãi suất cho vay ký quỹ từ 0,03 - 0,04%/ngày thì số tiền lãi mà các nhà đầu tư phải trả cho công ty chứng khoán hay ngân hàng lên hơn 11 tỷ đồng. Nếu việc ngưng giao dịch bị kéo dài thì số thiệt hại càng tăng lên.

Bên cạnh đó, sàn HoSE tạm dừng giao dịch trong thời điểm thị trường có mức thanh khoản tốt, đà tăng điểm đang tiến triển tốt, là một thiệt thòi lớn cho nhà đầu tư.

Cũng có chuyên gia cho rằng, vì lệnh chưa khớp thì tài khoản vẫn còn nguyên, thiệt hại có lẽ không nhiều nên nhà đầu tư không nên quá lo lắng. Tuy nhiên nhà đầu tư nghi ngại, nếu không khắc phục, nâng cấp đảm bảo thì chưa thể nói trước được sự cố có lặp lại trong những phiên sắp tới hay không.

Bản chất của thị trường chứng khoán là nơi huy động vốn, khi thị trường ngưng hoạt động, tâm lý nhà đầu tư sẽ bị ảnh hưởng và niềm tin vào thị trường bị sụt giảm rất lớn dù ít hay nhiều, kéo theo thanh khoản giảm và mọi thành phần tham gia trên thị trường đều bị thiệt hại.

Trao đổi về vấn đề này, theo Luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành công ty luật INTECO, việc sập sàn chứng khoán HoSE chắc chắn sẽ gây thiệt hại cho nhà đầu tư. Thiệt hại ở đây là thiệt hại gián tiếp về mặt kinh tế.

Luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành công ty luật INTECO.

Luật sư Phong nêu ví dụ, trường hợp nhà đầu tư thực hiện một lệnh mua hoặc bán cổ phiếu, lệnh này sẽ khớp trong 3 ngày sau đó. Tuy nhiên, sàn giao dịch chứng khoán bị sập thì lệnh sẽ không thể khớp kịp. 

Khi nhà đầu tư giao dịch trên sàn HoSE, nhưng sàn bị sập khiến không thể khớp lệnh kịp thời như hợp đồng. Khi đó nhà đầu tư sẽ phải chịu phạt từ hợp đồng một khoản tiền nhất định như đã cam kết. Điều này khiến nhà đầu tư mất cơ hội kinh doanh của mình, gây thiệt hại về kinh tế.

Chính vì thế, nhà đầu tư hoàn toàn có thể kiện sàn giao dịch ra toà khi họ chứng minh được mình bị ảnh hưởng về quyền lợi kinh tế khi sập HoSE. Tuy nhiên theo luật sư, thiệt hại ở đây là gián tiếp nên việc chứng minh không phải đơn giản, phải có quy định rõ về trách nhiệm của những người liên quan, tránh để những sự cố tương tự xảy ra nhưng không có ai chịu trách nhiệm.