Năm 2010, Quốc hội ban hành Luật Khoáng sản, quy định chung rằng phải thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và giao Chính phủ quy định chi tiết về mức thu. Luật cũng ra thời hạn phải thu từ 1/7/2011. Tuy nhiên mãi đến cuối năm 2013, Chính phủ mới ban hành được nghị định hướng dẫn cách tính tiền.
Điều oái ăm là khi ban hành nghị định, Chính phủ định truy thu cho giai đoạn 2011-2013 nhưng điều này bị các doanh nghiệp phản ứng dữ dội, nguyên do là vì giai đoạn đó đã qua, doanh nghiệp đã quyết toán tài chính (nộp thuế, chia cổ tức), thậm chí đã đóng mỏ, giải thể công ty…
Chính phủ sau đó đã phải họp bàn, quyết định là tạm không thu cho giai đoạn 2011-2013.
“Tính toán sơ bộ số tiền này trên cả nước vào khoảng 2.835 tỷ đồng, tức là cứ mỗi ngày chậm ban hành nghị định, ngân sách thiệt hại 3,1 tỷ đồng”, ông Nguyễn Minh Đức, chuyên gia pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết.
Chuyện tương tự cũng diễn ra với Luật Tài nguyên nước 2012 và nghị định hướng dẫn cách tính tiền cấp quyền tài nguyên nước 2017. Ông Đức cho hay giai đoạn 01/01/2013 đến 31/8/2017, ngân sách mất 1.757 tỷ đồng, tương ứng là mỗi ngày mất gần 860 triệu đồng.
Chuyện không truy thu đã được gần 6 năm, số liệu cứ treo ở đó, vừa rồi Chính phủ mới trình Quốc hội một Nghị quyết cho phép miễn số tiền trên để có thể loại ra khỏi sổ sách, vì đây là vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội.
Bình luận về câu chuyện này, ông Nguyễn Minh Đức cho rằng việc miễn cho doanh nghiệp nộp tiền là chuyện đương nhiên, vì bây giờ mà truy thu thì gây khó khăn rất lớn.
“Nhưng nếu miễn thì ai sẽ phải chịu trách nhiệm cho gần 4.600 tỷ tiền ngân sách? Đào sâu vào quy trình xây dựng pháp luật sẽ thấy rất khó có thể truy trách nhiệm.
“Hai nghị định trên do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì soạn thảo, Bộ Tư pháp thẩm định, Văn phòng Chính phủ thẩm tra và trình Chính phủ ban hành. Giờ lại phải lục lại xem ai là người đã làm chậm, đóng góp bao nhiêu ngày chậm. Chắc chắn sẽ có đổ lỗi qua lại và chắc lại rút kinh nghiệm”, ông Đức nói.
