Nhà độc quyền phân biệt đối xử (discriminating monopolist) là nhà độc quyền có khả năng tăng lợi nhuận bằng cách chia đôi thị trường và định giá có tính chất phân biệt đối xử. Nếu không tính đến yêu cầu hai thị trường phải khác nhau ở mức độ nào đó, do đó người mua ở một thị trường không thể bán lại hàng hóa cho những người phải trả giá cao hơn trên thị trường kia, sự phân biệt giá cả chỉ có ý nghĩa khi hệ số co giãn giá của nhu cầu trên hai thị trường khác nhau.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Độc quyền phân biệt đối xử có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau. Một nhà bán lẻ, ví dụ, có thể đặt giá khác nhau cho các sản phẩm mà nó bán dựa trên nhân khẩu học và vị trí của cơ sở khách hàng. Ví dụ: một cửa hàng hoạt động trong một khu vực giàu có có thể tính phí cao hơn so với việc bán sản phẩm ở khu vực thu nhập thấp hơn. Các chênh lệch về giá cũng có thể được tìm thấy ở cấp thành phố, tiểu bang hoặc khu vực. Chi phí của một lát bánh pizza tại một địa điểm đô thị lớn có thể được đặt để phù hợp với mức thu nhập dự kiến trong thành phố đó.
Giá của một số công ty dịch vụ có thể thay đổi dựa trên các sự kiện bên ngoài như ngày lễ, địa điểm tổ chức các buổi hòa nhạc hoặc đăng cai các sự kiện thể thao lớn. Ví dụ, dịch vụ xe hơi và khách sạn có thể tăng cao vào những ngày hội nghị được tổ chức tại thị trấn vì nhu cầu tăng lên do lượng khách đến nhiều hơn.
Giá nhà ở và giá cho thuê cũng có thể bị ảnh hưởng bởi độc quyền phân biệt đối xử. Các căn hộ có cùng diện tích và các tiện nghi tương đương có thể có mức giá khác nhau đáng kể dựa trên vị trí của chúng. Chủ sở hữu bất động sản, người có danh mục đầu tư của một số tài sản, có thể đặt giá thuê cao hơn cho các căn hộ gần khu vực trung tâm thành phố hơn hoặc gần các công ty trả lương cao cho nhân viên của họ. Kỳ vọng là người thuê nhà có thu nhập cao hơn sẽ sẵn sàng trả phí cho thuê lớn hơn cho những địa điểm này so với các địa điểm ít mong muốn.
