Thông tin mới nhất từ Đại hội cổ đông năm 2020 diễn ra vài ngày trước, lãnh đạo Hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines (VNA) chính thức thông tin sẽ sớm thành lập hãng hàng không hàng hóa (cargo) sau 4 năm nghiên cứu, chuẩn bị đội ngũ khai thác vận tải hàng hóa riêng biệt.
“Nước đi” này xuất phát từ điểm sáng trong bối cảnh khó khăn của đại dịch Covid-19, doanh thu hàng hóa của VNA tăng nhanh, từ 10% trước đây lên 30%. Trong tháng 6, doanh thu hàng hóa thậm chí vượt doanh thu hành khách. Một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy “anh cả” VNA quyết tâm thành lập hãng cargo có lẽ đến từ sự rầm rộ gia nhập cuộc đua của tỉ phú Johnathan Hạnh Nguyễn.
Tự tin mình từng là “vua hàng không” trước khi trở thành “vua hàng hiệu”, Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPPG) của ông Hạnh đã đề xuất đầu tư dự án thành lập Hãng vận tải hàng không IPP Air Cargo, tổng mức đầu tư 2.400 tỷ đồng (khoảng 100 triệu USD) với tham vọng xây dựng hãng hàng không vận tải hàng hóa chuyên biệt đầu tiên của Việt Nam, giành lại hơn 80% thị phần đang nằm trong tay các hãng máy bay cargo quốc tế.
Trong quá trình chờ các nhà chức trách hàng không xem xét, IPPG đã nhanh chóng nhận được cái gật đầu của lãnh đạo TP. Đà Nẵng, cho phép thành lập hãng hàng không chuyên biệt vận chuyển hàng hóa IPP Air Cargo và Trung tâm điều hành hoạt động bay của IPP Air Cargo tại thành phố này.
rước đó, một số hội viên chủ chốt của Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) cũng đã liên kết thành lập Công ty dịch vụ hàng không, cung cấp tải ASEAN Cargo Gateway (ACG) với mục tiêu ban đầu là thành lập đội bay chuyên chở hàng hóa riêng biệt phục vụ cho các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam cho các tuyến đường riêng biệt. Được biết, DN này vẫn đang trong quá trình thu xếp vốn để có thể đáp ứng đầy đủ quy định theo luật.
Một hãng bay khác cũng nuôi tham vọng phát triển chuyên biệt mảng vận chuyển hàng hóa là Bamboo với kế hoạch phát triển Bamboo Airways Cargo. Hãng này trước đó cũng đã triển khai và xây dựng bộ tiêu chuẩn vận chuyển hàng hóa theo tiêu chuẩn của IATA, phát triển các đường bay chở hàng định kỳ như tuyến Hà Nội - Incheon (Hàn Quốc).
Hàng không là lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nhất từ đại dịch Covid-19. Thế nhưng, trong khi vận tải hành khách suy thoái trầm trọng lại mở ra cơ hội cho các hãng tăng thị phần vận chuyển hàng hóa.
Minh chứng từ nửa cuối 2020, giữa lúc dịch bệnh bùng lên nhanh chóng tại nhiều quốc gia, ngành hàng không thế giới bất ngờ ghi nhận số lượng các chuyến bay chuyên chở hàng hóa tăng lên nhiều so với bình thường.
Thời điểm đó, Công ty giao hàng DHL Express thuộc Tập đoàn Deutsche Post AG đã dự đoán, lượng hàng hóa vận tải và mua sắm trực tuyến sẽ tăng chưa từng có. Số lượng hàng hóa cần vận chuyển qua đường hàng không tăng lên tới 50% so với cùng kỳ năm trước. Khu vực chứng kiến nhu cầu cao đột biến là Thái Bình Dương và hầu hết các hãng hàng không châu Á đều hưởng lợi.
Trong đó, thị trường Trung Quốc và Đông Nam Á nóng nhất. Nhiều công ty bổ sung thêm hàng hóa vào kho, tăng dự trữ hàng hóa bán lẻ và tốc độ phát triển thương mại điện tử tăng chóng mặt... Đó là những yếu tố thúc đẩy vận tải hàng hóa đường không phát triển đột biến.
Tại Việt Nam, từ đầu năm 2020, khi gần như toàn bộ đội bay chở khách phải nằm sân tạm dừng khai thác, Vietjet đã chính thức phát triển dịch vụ vận chuyển hàng hóa, là hãng hàng không đầu tiên được phê chuẩn triển khai khai thác vận chuyển hàng hóa trên khoang hành khách (CIPC).
Tương tự, VNA cũng đã đưa 12 máy bay thân rộng Boeing 787 và Airbus A350 vào chuyên chở hàng hóa trên khoang hành khách (cabin) và khoang bụng, đồng thời tháo ghế trên khoang hành khách của máy bay thân hẹp Airbus A321 để chở hàng. Với cách làm như vậy, VNA đã thực hiện hơn 1.000 chuyến bay chở hàng hóa, góp phần bù lại số doanh thu sụt giảm nghiêm trọng từ thị trường hành khách.
Tuy nhiên, việc tận dụng máy bay thương mại để vận chuyển hàng hóa khó hiệu quả về lâu dài bởi không có thiết kế phù hợp, không đúng quy định bảo hiểm nên chỉ vận chuyển ở mức rất hạn chế. Một bất cập với vận tải hàng không là mới chỉ có 2 cảng hàng không quốc tế có trung tâm kho hàng hóa quốc tế lớn là Tân Sơn Nhất, Nội Bài.
