Đề xuất của ông Phạm Như Ánh được đưa ra tại tọa đàm "Góp ý cơ chế, chính sách phát triển năng lượng tái tạo", do Tạp chí Nhà Đầu tư tổ chức ngày 29/10.
Theo ông Ánh, sau thời gian nghiên cứu, MBbank xác định Việt Nam là nước có nhiều thuận lợi trong việc phát triển năng lượng tái tạo và ngân hàng đã xác định ngành năng lượng tái tạo là ngành tăng trưởng và ưu tiên cấp tín dụng, đặc biệt là đối với lĩnh vực điện gió và điện mặt trời.
"Ước tính sơ bộ, MBbank tài trợ tín dụng cho các dự án cung cấp khoảng 15% tổng quy mô công suất phát điện mặt trời; khoảng 12% công suất phát điện gió trên cả nước", ông Ánh thông tin.
Tuy nhiên, trong quá trình thẩm định cho vay, ông Ánh cho biết MBbank cũng gặp một số khó khăn vướng mắc như các dự án điện năng lượng tái tạo có thời gian vay vốn rất dài, từ 10-15 năm nên các ngân hàng bị vướng các giới hạn an toàn, tỷ lệ vốn huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn.
Việc này làm giảm quy mô vốn của ngân hàng có thể cấp tín dụng cho lĩnh vực năng lượng tái tạo. Rủi ro về giải tỏa công suất và từ chối mua điện trên PPA làm cho ngân hàng rất khó thẩm định hiệu quả dự án.
Bên cạnh đó, các dự án năng lượng tái tạo được định nghĩa là dự án tài trợ chuyên biệt nên hệ số RWA được đánh giá ở mức 160% là mức khá cao và hạn chế nguồn vốn cấp tín dụng cho lĩnh vực này.
Ngoài vấn đề về vốn vay khó, lĩnh vực phát hành trái phiếu doanh nghiệp cũng gây nhiều khó khăn khi Nghị định 81/2020-NĐ-CP ra đời vào ngày 1/9 vừa qua buộc các dự án năng lượng tái tạo cơ bản không phát hành được trái phiếu, do quy định mỗi đợt phát hành cách nhau 6 tháng, trong khi nhu cầu là liên tục.
Để hỗ trợ khơi thông dòng vốn cho tín dụng phục vụ các dự án năng lượng tái tạo, với Ngân hàng Nhà nước, ông Ánh cho rằng cần hoàn thiện hướng dẫn và xây dựng cơ chế cho tín dụng xanh. Xem xét loại trừ hoặc tính một phần của các khoản vay dài hạn cho các dự án tín dụng xanh vào các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn về tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn. Xem xét giảm tỷ lệ tính hệ số rủi ro RWA đối với các doanh nghiệp dự án từ 160% xuống còn 100%.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng cần có các chương trình hỗ trợ hoặc kết nối với các định chế tài chính nước ngoài để có chương trình tái cấp vốn, phát hành trái phiếu xanh ưu đãi cho các ngân hàng, doanh nghiệp tham gia nhiều vào chương trình tín dụng xanh.
Đặc biệt, ông Ánh cho rằng Ngân hàng Nhà nước cần ưu tiên giới hạn tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng cho vay vào các dự án năng lượng tái tạo hằng năm.
Với Bộ Công thương và EVN, ông Ánh đề xuất cần xem lại hợp đồng mẫu, không đẩy rủi ro về doanh nghiệp, doanh nghiệp đã được phê duyệt dự án và tính toán hiệu quả trên công suất phát thiết kế, khi phát điện EVN phải mua hết công xuất phát, không để quyền từ chối mua điện trên các hợp đồng mẫu.
Với Bộ tài chính, ông Ánh cho rằng cần xem lại nghị định 81/2020-NĐ-CP, không giới hạn số đợt phát hành, thời gian giữa các đợt phát hành đối với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu thực hiện trực tiếp vào dự án, các dự án điện gió phải thi công mất 2-3 năm nên việc giới hạn các đợt phát hành như nghị định 81/2020-NĐ-CP làm cho các chủ đầu tư không huy động được nguồn vốn thông qua hình thức phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
Cũng bàn về huy động vốn đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, ông Vũ Bằng, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, nguyên Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhận định việc mở rộng thêm hình thức huy động vốn cho lĩnh vực năng lượng tái tạo là rất quan trọng.
Tuy nhiên, ông Bằng cho rằng hình thức chào bán trái phiếu ra công chúng là rất rủi ro, trong khi đó chào bán riêng lẻ lại cần các nhà đầu tư chuyên nghiệp và không cần kiểm soát.
Theo ông Bằng, hiện nay, quy định hoạt động chào bán riêng lẻ do Bộ Tài chính làm đang bị vướng, tức là khi nhà đầu tư riêng lẻ sau một năm sẽ được chào bán rộng rãi, khi đó lại thành hình thức chào bán công chúng. Ngoài ra định nghĩa nhà đầu tư chuyên nghiệp chưa rõ ràng.
Do đó, ông Vũ Bằng cho rằng Bộ Tài chính cần thúc đẩy và có thị trường cho các doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Các dự án chỉ cần ký được hợp đồng cho vay của ngân hàng, ngay lúc đó có thể phát hành trái phiếu theo tiến độ vốn.
Ngoài ra, ông Bằng cũng đề xuất nên bỏ việc đấu thầu dự án năng lượng tái tạo bởi việc này rất mất thời gian. Với kinh nghiệm quốc tế, cần có xếp hạng danh mục những nhà đầu tư tham gia theo các tiêu chí và không cần thiết phải đấu thầu.
