Công ty Chứng khoán SSI vừa công bố báo cáo ngành thép với dự báo về những rủi ro ngắn hạn.
Thứ nhất là nhu cầu tiêu thụ thép trong nước đã giảm khoảng 6% so với cùng kỳ trong 5 tháng đầu năm 2022. Sau khi tăng 15% trong quý I do nhu cầu bị dồn nén, sản lượng tiêu thụ thép thành phẩm trong nước (bao gồm thép xây dựng, tôn mạ và thép ống) trong tháng 4 và tháng 5 đã giảm khoảng 32% so với cùng kỳ.
Theo SSI, nhu cầu yếu hơn đáng kể có thể do sự kết hợp của các yếu tố là giá thép cao, sự gia tăng của các chi phí vật liệu xây dựng khác khiến hoạt động xây dựng bị đình trệ, lo ngại về việc giá thép tạo đỉnh, khiến các nhà phân phối tạm dừng việc dự trữ hàng tồn kho, và các chính sách quản lý siết chặt hơn dòng vốn vào lĩnh vực bất động sản.
Rủi ro thứ hai là việc xuất khẩu có thể giảm tốc trong các quý tới, dù vẫn duy trì mức ổn định trong 6 tháng đầu năm.
Theo đó, kênh xuất khẩu có xu hướng chững lại trong những tháng gần đây, đặc biệt trong mảng tôn mạ, với sản lượng hàng tháng thấp hơn khoảng 30% so với mức đỉnh trong quý IV/2021.
Sự sụt giảm về sản lượng như vậy là do nhu cầu giảm ở các thị trường xuất khẩu chủ chốt (đặc biệt là Mỹ và EU). Những thị trường này trong điều kiện thuận lợi từng chiếm 60-70% sản lượng xuất khẩu tôn mạ của Việt Nam.
Theo SSI, xuất khẩu trong nửa cuối năm có thể bị ảnh hưởng tiêu cực từ các biện pháp bảo hộ mà EU áp đặt. Cụ thể, EU gần đây đã bổ sung Việt Nam vào nhóm “các nước khác” với hạn ngạch nhập khẩu dành cho nhóm này là 2,1 triệu tấn thép mạ kẽm nhúng nóng (HDG) từ ngày 1/7/2021 đến ngày 30/6/2022, và tăng 4%/năm trong 2 năm tới. Theo EU, sản lượng xuất khẩu HDG của Việt Nam sang Châu Âu ước đạt 979 nghìn tấn vào năm 2021. Với điều chỉnh này, xuất khẩu từ Việt Nam sang EU có thể sẽ giảm trong thời gian tới. Tuy nhiên, đóng góp từ thị trường EU đối với xuất khẩu thép Việt Nam cũng đã giảm so với giai đoạn trước do giá thép EU giảm đáng kể trong những tháng gần đây.
Rủi ro thứ ba mà công ty chứng khoán này dự báo là việc giá thép đã điều chỉnh đáng kể trong những tháng gần đây do nhu cầu yếu. Cụ thể, giá thép xây dựng tại Việt Nam đã giảm khoảng 11% so với mức đỉnh vào tháng 3, trong khi giá thép HRC cũng giảm 25% so với mức đỉnh vào đầu tháng 4, theo diễn biến của giá thép thế giới.
Về nguồn cung, sản lượng thép toàn cầu nhìn chung đã giảm trong nửa đầu năm 2022, với tổng sản lượng sản xuất ước tính giảm 6,3% so với cùng kỳ trong 5 tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, tính theo tháng, sản lượng thép sản xuất tại Trung Quốc đã tăng dần trong 3 tháng qua, làm gia tăng lượng hàng tồn kho tại nhà máy và tạo thêm áp lực lên diễn biến giá thép trong khu vực.
Theo dự báo của SSI, tỷ suất lợi nhuận của các doanh nghiệp thép dự kiến sẽ giảm trong quý II và quý III/2022, tuy nhiên sẽ không giảm xuống mức tỷ suất lợi nhuận trong giai đoạn 2018-2019 do ít áp lực từ việc tăng công suất ngành và tỷ lệ nợ ở mức an toàn hơn.
Báo cáo của công ty chứng khoán này nêu rõ, trong giai đoạn 2018-2019, việc lợi nhuận tăng trưởng mạnh trong giai đoạn 2016-2017 đã thúc đẩy nhiều doanh nghiệp tăng công suất từ 50 - 100%, đặc biệt trong lĩnh vực tôn mạ. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất thép xây dựng khác như Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG) và Công ty Cổ phần Thép Pomina (HoSE: POM) cũng tham gia vào lĩnh vực kinh doanh tôn mạ, làm gia tăng sự cạnh tranh.
Ngoài ra, nợ và hàng tồn kho của các doanh nghiệp thép đầu năm 2018 cũng rất cao, khiến họ phải cắt giảm biên lợi nhuận trong năm 2018-2019 để đẩy mạnh cắt giảm hàng tồn kho và giảm nợ vay. Trong khi đó, SSI cho biết không có sự gia tăng công suất đáng kể trong lĩnh vực thép mạ và thép xây dựng trong giai đoạn 2020-2021.
“Mặc dù một số doanh nghiệp chủ chốt trong lĩnh vực này như HPG, NKG và Công ty Cổ phần Đầu tư Xây lắp và Vật liệu Xây dựng Đông Anh (TDA) đã có kế hoạch mở rộng cho những năm tới, chúng tôi cho rằng sự suy giảm của giá thép và triển vọng xuất khẩu, cũng như mức lạm phát cao có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc triển khai dự án này, do công suất sử dụng của nhà máy dự kiến sẽ giảm xuống dưới công suất tối đa vào cuối năm 2022”, chuyên gia SSI cho biết.
Ngoài ra, mức nợ của các doanh nghiệp tôn mạ cũng đã giảm xuống mức an toàn hơn nhiều so với giai đoạn trước. SSI cho rằng mặc dù tỷ suất lợi nhuận của các công ty sản xuất tôn mạ có thể bị kìm hãm trong ngắn hạn nhưng vẫn sẽ cao hơn mức đáy ghi nhận được trong năm 2018- 2019.
