Theo nhận định của SSI, nhu cầu bị dồn nén từ khi bùng phát đại dịch Covid 19 đã thúc đẩy doanh số bán ô tô, xe máy trong năm 2022. Tình trạng thiếu chip bán dẫn đã cản trở hoạt động sản xuất toàn cầu nhưng lại tạo cơ hội cho các đại lý nâng giá bán cao hơn tới 50% trên mỗi chiếc xe.
Cụ thể, trong năm 2022, khoảng 3 triệu xe máy đã được bán ra (tăng 20% so với cùng kỳ), nhưng vẫn thấp hơn mức trước Covid-19 (năm 2018 với 3,3 triệu xe; năm 2019 với 3,2 triệu xe).
Đối với xe bốn bánh, đã có 404.635 xe (tăng 33% so với cùng kỳ) được bán ra từ các thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) và con số này vượt xa lượng xe bán ra hàng năm trước Covid-19. Việc giảm 50% lệ phí trước bạ cho xe lắp ráp trong nước cũng thúc đẩy nhu cầu trong 6 tháng đầu năm 2022.
Ở chiều ngược lại, yếu tố cản trở sự phục hồi là tình trạng thiếu hụt nguyên liệu. 2022 là một năm khó khăn đối với các nhà sản xuất ô tô, vì các công ty không thể đảm bảo đủ lượng chip bán dẫn cho hoạt động sản xuất.
Xét về thương hiệu, ở lĩnh vực xe máy, thương hiệu Honda vẫn ở vị trí gần như độc quyền với 80% thị phần. Trong khi đó, thương hiệu ô tô Toyota tăng thị phần từ 17,5% lên tới 22% trong năm 2022, chiếm vị trí top 1, vượt qua Hyundai và Kia. Lượng xe du lịch tăng 48%, trong khi lượng xe thương mại và xe chuyên dụng không có tăng trưởng.
Cũng theo SSI, lượng xe nhập khẩu tăng 35% so với cùng kỳ trong năm 2022, trong khi xe lắp ráp trong nước tăng 31% so với cùng kỳ (theo VAMA). Ô tô nhập khẩu chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng lượng xe bán ra trong vài năm gần đây (khoảng 30-40%). Xu hướng gia tăng này là do hàng loạt thương hiệu mới gia nhập thị trường Việt Nam, đặc biệt là các thương hiệu Trung Quốc được bán với mức giá hấp dẫn.
SSI nhận định tiêu thụ xe nhập khẩu sẽ tăng nhờ lợi thế tỷ giá và một số xe nhập khẩu hiện có giá phải chăng hơn so với xe lắp ráp trong nước. Hơn nữa, việc miễn thuế nhập khẩu (từ 50~70% xuống 0%) đối với ô tô nhập khẩu nguyên chiếc (CBU) từ các nước ASEAN, được áp dụng từ năm 2018, sẽ tiếp tục được gia hạn trong 5 năm nữa từ 2023 đến 2027 (theo Nghị định 126/2022/NĐ-CP). Hiện tại, mức thuế nhập khẩu đối với các nước ngoài ASEAN vẫn được giữ ở mức 50~70%.
Đánh giá về tăng trưởng trong năm 2023, SSI cho rằng tiêu thụ sẽ giảm tốc tăng trưởng trong năm nay.
Theo SSI, sau năm 2022 tăng trưởng mạnh mẽ, ước tính lượng xe bán ra năm 2023 chỉ tăng 5% so với năm 2022, vượt qua mốc 500.000 xe (theo dự báo của EIU). Tình trạng thiếu chip ô tô và gián đoạn chuỗi cung ứng khả năng sẽ không ảnh hưởng tới thị trường nửa cuối năm 2023.
Tình hình kinh tế khó khăn mang lại nhiều thách thức, SSI cho rằng khi điều kiện kinh tế xấu đi, tiêu thụ ô tô và giá bán ô tô tại các đại lý có thể không còn cao như trong năm 2022 do người tiêu dùng giảm thiểu chi tiêu trong thời kỳ suy thoái. Bên cạnh đó, việc mua trả góp một phương tiện mới sẽ đắt đỏ và khó khăn hơn. Các hỗ trợ của chính phủ (bao gồm cắt giảm lệ phí trước bạ và trì hoãn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt) đã kết thúc, do mức tiêu thụ đã trở lại mức trước Covid-19.
SSI cho rằng một số “ông lớn” của ngành công nghiệp ô tô tăng sản xuất tại Việt Nam sẽ giúp giảm giá bán xe. Cụ thể, Thaco gần đây đã đàm phán thành công để lắp ráp trong nước một số mẫu xe của thương hiệu BMW (X3, X5, 3-Series, 5-Series), tạo áp lực lên các thương hiệu xe sang khác.
Ngoài ra, TC Motor, thương hiệu liên kết giữa Tập đoàn Thành Công và Hyundai Motor, cũng đã khánh thành giai đoạn 1 của nhà máy thứ hai của họ tại Việt Nam. Nhà máy trị giá 140 triệu USD này sẽ cung cấp 100.000 chiếc mỗi năm khi được hoàn thành vào năm 2025.
Cũng trong năm 2023, SSI đánh giá xe điện có nhiều tiềm năng tạo nên sự đột phá cho ngành ô tô tại Việt Nam. Nhìn lại năm 2022, Audi và Mercedes-Benz đã chính thức công bố một số mẫu xe điện dành cho phân khúc xe hạng sang. Trong khi ở phân khúc xe phổ thông, Hyundai và Kia đều giới thiệu các mẫu xe điện (IONIQ5 và EV6) tại Việt Nam.
Tuy nhiên, SSI cho rằng còn quá sớm để đánh giá tác động của xe điện tới ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam. Theo SSI, các hãng xe mới bắt đầu thử nghiệm bán để đánh giá sự quan tâm của người tiêu dùng và Chính phủ trong việc chuyển sang loại xe này khi mà Việt Nam chưa có chiến lược phát triển hạ tầng trạm sạc cho xe điện. Hơn nữa, giá của các mẫu EV vẫn cao so với các mẫu xe chạy xăng.
Xem thêm: Về đâu thị trường ô tô năm 2023?
