Trong tháng 10 vừa qua, NHNN đã bơm ròng 18 nghìn tỷ đồng qua thị trường mở, sau khi hút ròng 85 nghìn tỷ đồng trong tháng trước.
Động thái bơm ròng của NHNN vẫn được duy trì trong tuần đầu tháng 11. Cụ thể, trong tuần từ 4-8/11, NHNN chỉ phát hành mới 46.000 tỷ đồng tín phiếu kỳ hạn 7 ngày, song lượng tín phiếu đáo hạn đạt 52.000 tỷ đồng. Trên kênh OMO, NHNN không thực hiện hoạt động phát hành mới nào và không có lượng đáo hạn nào. Tổng hợp cả hai kênh này, NHNN đã bơm ròng ra thị trường thêm 6.000 tỷ đồng.
Mặc dù NHNN liên tục bơm ròng tiền ra thị trường, song lãi suất liên ngân hàng vẫn tăng khá mạnh. Hiện lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm đang dừng ở 1,90%/năm; 1 tuần là 2,15%/năm và 2 tuần là 2,45%/năm, cao hơn lần lượt là 0,25%, 0,3% và 0,4% so với thời điểm đầu tháng 10/2019.
Điều đó đã làm dấy lên nỗi lo các ngân hàng thương mại đang gặp khó khăn về thanh khoản khi bước vào mùa cao điểm cuối năm. Nỗi lo càng thêm lớn khi mà mặt bằng lãi suất trên thị trường 1 vẫn tiếp tục neo cao.
Ngoại trừ 2 trong 4 ngân hàng thương mại nhà nước lớn giảm lãi suất tiền gửi từ 20- 30 điểm cơ bản, hầu hết lãi suất huy động các ngân hàng đều đi ngang. Thậm chí, một số ngân hàng thương mại có thị phần nhỏ tiếp tục huy động kỳ hạn trên 13 tháng ở mức lãi suất 8,2-8,5%/năm hoặc đẩy mạnh huy động qua chứng chỉ tiền gửi kỳ hạn 24 tháng trở lên với lãi suất 9-10%/năm. Hiện lãi suất huy động vẫn phổ biến trong khoảng 4,1-5,5%/năm với kỳ hạn dưới 6 tháng, 5,3-7,8%/năm với kỳ hạn 6 đến dưới 12 tháng và 6,4-8,1%/năm với kỳ hạn 12, 13 tháng.
“Thanh khoản của các ngân hàng thương mại thường căng hơn trong những tháng cuối năm, bởi trong giai đoạn này, nhu cầu tín dụng thường tăng cao, trong khi hoạt động huy động vốn lại gặp khó khăn, thậm chí nguồn vốn huy động của nhiều ngân hàng còn có thể giảm do người dân rút tiền để chi dùng dịp lễ, Tết; doanh nghiệp cũng rút tiền để chi trả lương thưởng cho nhân viên…”, một chuyên gia ngân hàng cho biết.
Tuy nhiên theo ông, những biểu hiện trên chưa đủ để kết luận thanh khoản của các nhà băng đang gặp khó như nhiều năm trước đây. Bởi dù có tăng so với tời điểm đầu tháng 10, song hiện mặt bằng lãi suất liên ngân hàng vẫn đang ở mức thấp so với thời điểm này của những năm trước.
Trong khi theo các công ty chứng khoán, mặc dù NHNN bơm ròng 18 nghìn tỷ đồng trong tháng 10, song thanh khoản của hệ thống vẫn ổn định. “Thanh khoản vẫn ổn định trong tháng 10 có 2 nguyên nhân chính: Hoạt động mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối (tăng cung tiền đồng) và giải ngân vốn đầu tư công chậm (khiến nguồn tiền Kho bạc Nhà nước gửi tại các ngân hàng thương mại cao)”, Công ty chứng khoán KB cho biết.
Trong khi BVSC cũng có chung góc nhìn như vậy khi cho rằng thanh khoản của hệ thống ngân hàng ổn định trong tháng 10 do Việt Nam có cán cân thanh toán thặng dư lớn (xuất siêu, vốn FDI giải ngân tăng, vốn góp mua cổ phần tăng).
Thậm chí theo Công ty chứng khoán SSI, NHNN có phần nới lỏng hơn khi chuyển từ hút ròng trong tháng 9 sang bơm ròng vào tháng 10. Còn diễn biến bơm ròng của NHNN trong tháng 11 do nhu cầu gia tăng dự trữ bắt buộc vào đầu tháng khiến thanh khoản bớt dồi dào.
Mặc dù vậy, theo vị chuyên gia ngân hàng trên, cẩn trọng là không thừa, bởi rõ ràng là thanh khoản của hệ thống ngân hàng không còn dồi dào như những tháng trước sau khi NHNN liên tục hút ròng tiền. Thậm chí không loại trừ trường hợp có thể có một số ngân hàng gặp khó khăn cục bộ về thanh khoản do tín dụng tăng rất nhanh trong những tháng đầu năm nay.
Quả vậy báo cáo tài chính 9 tháng của không ít ngân hàng ghi nhận mức tăng trưởng tín dụng rất cao, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng của nguồn vốn huy động. Đơn cử như Techcombank, tính đến cuối tháng 9 dư nợ cho vay khách hàng của Techcombank tăng tới 28,4% so với cuối năm 2018, VIB cũng ghi nhận dư nợ cho vay khách hàng tăng 28,17%...
Ngoài ra, kể từ ngày 1 tháng 11, Thông tư số 58/2019/TT-BTC quy định về quản lý và sử dụng tài khoản Kho bạc Nhà nước mở tại NHNN và các NHTM chính thức có hiệu lực. Theo đó, nguồn tiền gửi thanh toán của KBNN sẽ phải kết chuyển về tài khoản tổng tại Sở Giao dịch – NHNN, thay vì nằm tại các ngân hàng thương mại như trước. Điều này cũng sẽ khiến thanh khoản của các ngân hàng sẽ không còn dồi dào như trước.
