Trong thời gian qua, thị trường trong nước có hiện tượng một số doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu tại một số địa phương đóng cửa, tạm ngừng kinh doanh hoặc bán hàng với số lượng hạn chế đã gây ảnh hưởng nhất định đến tâm lý và đời sống sinh hoạt của người dân.
Bình luận về vấn đề thiếu hụt nguồn cung xăng dầu, Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường đã nêu thực trạng: “Những ngày qua, tại Hà Nội, việc mua xăng khá khó khăn, nhiều cây xăng dừng bán hoặc bán "nhỏ giọt" 50.000 đồng/lần đổ cho xe máy, 500.000 đồng/lần đổ cho xe ô tô.
Điều này là khá vô lý vì giai đoạn này, giá xăng dầu thế giới không tăng quá cao, nguồn cung theo tôi cũng không phải quá khan hiếm, nhưng trong nước lại xảy ra tình trạng khan hiếm xăng dầu. Trước đó, thời kỳ giá xăng dầu thế giới tăng cao, chúng ta điều tiết rất tốt, không cửa hàng nào thiếu xăng dầu”, ông Cường nói.
Về nguyên nhân của tình trạng này, ông Cường cho rằng lỗi không phải do nguồn cung thế giới khiến Việt Nam không nhập được xăng dầu, mà là do cơ chế điều hành chưa phù hợp. Cụ thể, chi phí chiết khấu cho các nhà bán lẻ quá thấp, thậm chí, nhiều nhà bán lẻ không có mức chiết khấu này, mà chỉ đầu mối cung cấp mới có. Khi nhà bán lẻ không có chiết khấu, càng bán càng lỗ, thì đương nhiên họ sẽ không mặn mà gì việc bán ra.
“Trước đây, trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới tăng rất cao, chúng ta phải cắt giảm chi phí chiết khấu. Theo đó, các công ty kinh doanh xăng dầu phải xác định kinh doanh không có lãi, cùng với việc Nhà nước giảm thuế, mới giảm giá được cho người dân.
Nhưng khi giá xăng dầu thế giới bình ổn trở lại thì phải tăng chi phí chiết khấu cho các doanh nghiệp. Trong thời gian vừa qua, chúng ta chưa làm được điều này, mà mới chỉ thực hiện được chi phí chiết khấu cho nhà phân phối, còn người bán lẻ không có. Không thể vì quy định bất hợp lý mà quay ra xử lý người kinh doanh”, ông Cường nói.
Cũng theo ông Cường, nếu công tác điều hành liên quan tới chi phí chiết khấu, sự phân chia chi phí chiết khấu giữa công ty đầu mối, nhà phân phối và nhà bán lẻ có sự hợp lý hơn thì sẽ không xảy ra tình trạng các cây xăng bán lẻ phải dừng bán như hiện nay.
Trước đó, trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, vấn đề xăng dầu đã được báo cáo đầy đủ tại phiên thảo luận tại Quốc hội về kinh tế – xã hội ngày 28/10 vừa qua. Trong đó, ông đã nhận định tình hình, phân tích nguyên nhân và có giải pháp nhưng tình hình thế giới và trong nước có những diễn biến mới trong những ngày qua.
Theo ông Diên, những ngày qua, nguồn cung xăng dầu thế giới ngày càng khan hiếm. Tỷ giá ngoại tệ liên tục thay đổi, tăng cao trong tuần cao qua ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu.
Cùng với đó, việc tiếp cận vốn ngoại tệ để được bảo lãnh nhập hỗ trợ thanh toán của các doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối cũng còn khó khăn do nhiều doanh nghiệp không đáp ứng được điều kiện cho vay và bảo lãnh của các ngân hàng. Vì vậy, đã xảy ra tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung.
Về giải pháp, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành chức năng vào cuộc. Trong chiều 4/11, Bộ Công Thương đã đồng thuận ý kiến với Bộ Tài chính để trong kỳ điều hành ngày 11/11 tới sẽ cập nhật những chi phí phát sinh trong kinh doanh xăng dầu. Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo cụ thể cho các ngân hàng thương mại xem xét, giải quyết đối với những doanh nghiệp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và bảo lãnh cho việc thanh toán.
Bộ Công Thương cũng đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trong cả nước phối hợp với cơ quan chức năng tại địa bàn tăng cường kiểm tra và xử lý những doanh nghiệp vi phạm.
Trả lời câu hỏi về thời gian điều chỉnh giá xăng dầu ông Diên cho biết, điều hành giá xăng dầu phải thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành. Theo đó, 10 ngày một lần điều chỉnh giá xăng dầu một lần và căn cứ điều chỉnh là tính giá bình quân 10 ngày trước của thị trường thế giới – đây là quy định thực hiện trong lúc bình thường.
Tuy nhiên, hiện thị trường xăng dầu có những thay đổi thất thường cho nên quy định trên đã bộc lộ những khiếm khuyết. Chính phủ đã nhận thấy điều này và đã chỉ đạo Bộ Công thương chủ trì phối hợp với các bộ ngành nghiên cứu sửa Nghị định 95 phù hợp với thực tiễn.
Theo bộ trưởng, hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện nay đa tầng nấc dẫn đến rối và làm tăng chi phí. Do đó, trong thời gian tới, cần xem xét sắp xếp lại hệ thống, từ doanh nghiệp đầu mối cho đến đại lý và cửa hàng bán lẻ.
Về việc cấp phép kinh doanh xăng dầu, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết, việc cấp phép thực hiện theo đúng quy định hiện hành. Thực tế, lãnh đạo bộ chủ trương không cấp mới thêm mà chỉ cấp đổi giấy phép.
