Thống kê phi tham số (nonparametric statistics) là ngành thống kê trong đó các tham số của phân phối tổng thể không được xác định trước. Nghĩa là, người ta không đưa ra những giả định về hình dạng của phân phối tổng thể trước khi vận dụng một phương pháp. Các kiểm định thống kê phi tham số có thể được thực hiện dựa vào các dữ liệu không phải thực sự bằng số. Chẳng hạn, dựa vào các số thứ tự người ta có thể kiểm định về hạng của các biến số. Những kiểm định như vậy đôi khi được gọi là kiểm định hạng.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Thống kê phi tham số có ưu điểm:
- Không dùng các tham số của tổng thể, không cần giả thiết phân phối chuẩn,nói chung không đòi hỏi nhiều điều kiện đối với dữ liệu.
- Dùng được cho nhiều loại biến chứ không riêng gì biến định lượng
- Việc tính các thống kê phi tham số thường đơn giản dễ tính.
Thống kê phi tham số có nhược điểm:
- Chuyển sang thứ hạng nên mất nhiều thông tin về bản chất dữ liệu do đó nếu gặp biến định lượng và phân phối chuẩn thì thống kê phi tham số không mạnh bằng thống kê tham số, điều này tương tự như khi tổ chức chạy thi 100m, nếu có dụng cụ đo chính xác thì biết rõ thành tích người thứ nhất chạy hết 9,70 giây, người thứ hai 9,80 giây,. . . Còn nếu không có dụng cụ đo thì chỉ ghi lại về đầu, về thứ hai ,. . . .
- Không có nhiều kết luận đi sâu về mặt định lượng hoặc nếu có thì việc tính toán tương đối khó
