Thời gian gần đây, sự kiện Evergrande - Tập đoàn bất động sản khổng lồ của Trung Quốc gánh khối nợ hơn 300 tỷ USD và đứng trên vực phá sản do không thanh toán được các khoản nợ đến hạn đã gây chấn động thị trường thế giới.
“Quả bom nợ Evergrande” làm dấy lên những lo ngại đối với hệ thống tài chính và thị trường bất động sản không chỉ riêng của Trung Quốc mà còn lan ra nhiều nền kinh tế của các quốc gia liên quan.
Liệu rằng cú sốc Evergrande có ảnh hưởng đến thị trường bất động sản Việt Nam hiện là chủ đề đang được nhiều nhà đầu tư đặc biệt quan tâm.
Trả lời về vấn đề này, TS Đinh Thế Hiển nhận định khủng hoảng Evergrande tác động lớn đến thị trường Trung Quốc nhưng vụ việc không ảnh hưởng đến thị trường bất động sản Việt Nam.
Nhiều quan điểm cho rằng do Evergrande đầu tư ngoài ngành lớn nên mới sụp đổ, tuy nhiên ông Hiển cho rằng lý do thật ra không phải.
Nguyên nhân cốt lõi dẫn đến khủng hoảng của Evergrande, theo ông Hiển là do tập đoàn này tăng trưởng quá nóng bằng nguồn vốn vay, đầu tư quá lớn vào bất động sản và không cấu trúc kịp thời.
Hơn nữa, Evergrande còn đặt cược vào thị trường bất động sản Trung Quốc khi đã được cảnh báo từ năm 2015. Quan sát trong giai đoạn 2015 - 2016, Evergrande hoàn toàn có đủ khả năng kiểm soát và xử lý, nhưng tập đoàn này vẫn đẩy mạnh vay nóng để phát triển thay vì cấu trúc lại quy mô để tăng trưởng bền vững hơn.
Tòa nhà của Tập đoàn Evergrande tại Hong KongTheo ông Hiển, khủng hoảng của Evergrande đặt trong bối cảnh thị trường bất động sản Trung Quốc và Việt Nam có một số điểm giống nhau.
Thứ nhất, cả Việt Nam và Trung Quốc đều có điểm tương đồng về sự tăng trưởng nóng của thị trường bất động sản. Giá căn hộ tại một số thành phố lớn ở Trung Quốc và Việt Nam đều cao hơn nhiều so với thu nhập bình quân đầu người. Khi thị trường bất động sản tăng trưởng quá nóng sẽ tạo ra những bất hợp lý, xa rời sức mua và trở thành thị trường ảo vì giá quá cao.
Thứ hai, cách thức phát triển của các doanh nghiệp bất động sản Trung Quốc và Việt Nam đều chủ yếu dựa vào vốn vay từ ngân hàng, ngoài ra còn có cả trái phiếu. Tại Việt Nam, từ năm 2020 đến nay, thị trường trái phiếu phát triển rất nóng.
Thứ ba, cả 2 nước đều có hình thức bán nhà hình thành trong tương lai giống nhau. Đặc biệt, Việt Nam và Trung Quốc đều không có những quỹ đầu tư tài chính đủ lớn và bền vững như quỹ tín thác bất động sản.
Tuy nhiên, ông Hiển đánh giá Việt Nam không có nhiều doanh nghiệp bất động sản huy động trái phiếu quốc tế quy mô lớn như Trung Quốc. Về nguồn vốn huy động trong nước, có hai nguồn là từ ngân hàng thương mại và nhà đầu tư. Hiện nay, các khoản nợ của doanh nghiệp đại ốc vẫn có sự giám sát của Ngân hàng nhà nước. Bằng chứng là khi thị trường bất động sản phát triển nóng, ngân hàng nhà nước đã siết tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn.
Dù không chịu ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng nợ của Evergrande, TS Hiển lại cho rằng thị trường bất động sản Việt Nam đang gặp vấn đề thanh khoản xuống thấp do tác động nặng nề của đại dịch Covid-19 và các đợt phong tỏa diễn ra trong quý III.
Bước sang quý IV, vị chuyên gia dự báo khi dỡ phong tỏa, từng bước mở cửa trở lại, thị trường bất động sản cần ít nhất 6 tháng để dần tìm lại đà phục hồi trong điều kiện nền kinh tế Việt Nam sớm tăng tốc và duy trì được sự ổn định.
Đưa ra quan điểm không lạc quan như TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu nhìn nhận bức tranh thị trường bất động sản Việt Nam hiện tại và thời gian tới sẽ không mấy sáng sủa.
Ông Hiếu cho biết chỉ trong mấy tháng vừa qua, các cửa hàng, các trung tâm thương mại tại Hà Nội và TP. HCM đều đóng cửa. Hầu như cả nền kinh tế đóng băng, kéo theo đó là các chủ đầu tư bất động sản đang vô cùng khó khăn trong vấn đề trả nợ ngân hàng. Từ năm ngoái đến nay, có rất nhiều doanh nghiệp bất động sản ồ ạt phát hành trái phiếu.
“Có thể ở thời điểm hiện tại, họ chưa đến thời hạn để trả nợ. Nhưng sang năm 2022, khi nợ đáo hạn đến gần mà tình trạng đóng băng vẫn tiếp tục thì việc vỡ nợ có thể xảy ra. Tôi nhìn thấy nợ xấu của ngân hàng đang tăng lên, rủi ro vỡ nợ của các doanh nghiệp địa ốc cũng đang tăng lên”, ông Hiếu dự báo.
Theo ông Hiếu, khi nợ xấu bất động sản tăng lên cùng với việc doanh nghiệp địa ốc ồ ạt phát hành trái phiếu thời gian qua cũng có thể tạo ra hệ lụy khó lường.
“Ngành địa ốc vẫn dùng vốn vay ngắn hạn để đầu tư trung và dài hạn cũng đáng quan ngại. Lúc này không nên vẽ nên kịch bản màu hồng để rồi tự bắn vào chân mình”, ông Hiếu cảnh báo.
Nhìn từ bài học Evergrande, ông Hiếu cho rằng doanh nghiệp bất động sản luôn đứng trước nguy cơ bùng nổ khủng hoảng nợ xấu và Việt Nam với cấu trúc vốn của doanh nghiệp bất động sản không bền vững, cũng đứng trước những rủi ro tương tự. Rủi ro của ngành bất động sản luôn song hành cùng với rủi ro của nền kinh tế.
Ông Hiếu phân tích về pháp lý, Việt Nam giống Trung Quốc ở một điểm là đều cho phép các doanh nghiệp bất động sản huy động vốn từ người dân để bán nhà hình thành trong tương lai. Hàng triệu người dân Trung Quốc đã đóng tiền đặt cọc mua nhà, góp tiền cho Evergrande phát triển những dự án nhà ở trong thời gian qua. Nếu doanh nghiệp này phá sản, hàng triệu người sẽ bị ảnh hưởng.
Tương tự, ở Việt Nam cũng không ít người đã đóng tiền đầy đủ theo tiến độ dự án nhưng cuối cùng không được nhận nhà, mất trắng. Các doanh nghiệp kinh doanh tốt, dự án bàn giao đúng tiến độ thì không sao nhưng trong thời gian vừa qua, có rất nhiều dự án kinh doanh dở dang, chủ đầu tư kẹt vốn.
“Tới thời điểm này, tôi cũng chưa rõ số lượng dự án được ngân hàng bảo lãnh, số chứng thư bảo lãnh được phát hành, số vụ bảo lãnh đã thực hiện thành công và có bao nhiêu vụ tranh chấp về vấn đền này. Thị trường từng xảy ra trường hợp không ít dự án công bố có bảo lãnh ngân hàng nhưng khi xảy ra sự cố, người mua nhà lại mất trắng và không được bảo vệ”, ông Hiếu nói và kiến nghị các cơ quan quản lý nên xem lại quy định bảo lãnh của ngân hàng xem đã thực sự hiệu quả hay chưa.
