Vừa qua, một trong những sự việc gây xôn xao là hãng xe công nghệ Grab áp dụng chính sách phụ phí “thời tiết nắng nóng” khiến nhiều người dùng và tài xế bức xúc. Cụ thể, chính sách phụ phí thời tiết nắng nóng được Grab áp dụng từ ngày 6/7 tại Hà Nội và TP. HCM. Khi sử dụng một trong các dịch vụ GrabBike, GrabFood, GrabMart, khách hàng sẽ phải trả thêm khoản phụ phí 5.000 đồng; riêng đối với dịch vụ GrabExpress, mức phụ thu là 3.000 đồng mỗi đơn hàng.
Phía Grab cho biết, chính sách mới này được đưa ra nhằm hỗ trợ các tài xế thực hiện đơn hàng. Tuy nhiên, chính sách này của Grab nhận nhiều chỉ trích từ tài xế và khách hàng do không nêu rõ ràng tiêu chí xác định nắng nóng gay gắt và liệu Grab có thu chiết khấu đối với khoản thưởng này hay không.
Thực tế, đây không phải là lần đầu tiên Grab khiến dư luận bức xúc. Trước đó, trong năm 2020, Grab bất ngờ tăng giá cước khiến cả tài xế và người dùng không ngỡ ngàng. Thời điểm đó, việc tăng giá cước của Grab khiến phần lớn khách hàng không đồng tình, nhất là những khách sử dụng GrabCar. Không ít người đã so sánh dịch vụ này với taxi truyền thống và khẳng định GrabCar không hề rẻ hơn, sau mỗi lần ứng dụng này tăng cước và thu phụ phí.
Ngay sau động thái tăng giá này, hàng trăm tài xế Grab đã “bao vây” văn phòng của doanh nghiệp này trên phố Duy Tân (Cầu Giấy, Hà Nội), phản đối mức khấu trừ vừa được nâng lên sau khi Grab tăng giá cước với khách hàng và tăng tỷ lệ khấu trừ trên mỗi chuyến xe với tài xế.
Hiện nay, hãng xe công nghệ này có nhiều loại phí mà các khách hàng sử dụng dịch vụ Grab phải gánh chịu. Grab quy định khoản thu phụ phí thêm 10.000đ đồng/chuyến xe khi đón khách vào thời gian từ 22h đêm đến 6h sáng hay thu thêm 350 đồng/phút sau 2km đầu với các chặng dài.
Dịp Tết Nguyên đán vừa qua, Grab thu thêm phụ phí 10.000 - 15.000 đồng trên mỗi cuốc xe giai đoạn từ ngày 28/1 đến 3/2 (26 tháng Chạp đến mùng 3 tháng Giêng). Grab cũng áp dụng chính sách “Xe chờ 5 phút”. Khách hàng đặt xe nhưng không xuất hiện hoặc muộn hơn 5 phút sau khi tài xế đã tới điểm đón mà khách hàng đã đặt trên ứng dụng Grab, sẽ bị phạt tiền 3.000 đồng.
Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, “Phụ phí nắng nóng” hoặc các loại phí, phụ phí khác do Grab áp dụng nếu được cộng trực tiếp vào giá cước sẽ làm thay đổi tổng cước phí mà người tiêu dùng phải trả, do đó phải áp dụng theo quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trước thực trạng tuỳ tiện của Grab so với các hãng vận tải truyền thống khác, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho biết, hiện nay, dịch vụ vận tải không do nhà nước định giá mà do doanh nghiệp kê khai giá cước. Do vậy, khi Grab thực hiện tăng giá cước hay thu thêm các loại phụ phí đều phải kê khai với cơ quan quản lý và thực hiện đúng theo mức giá, mức phụ phí đã kê khai. Trong trường hợp giá kê khai hoặc phụ phí có bất thường hay chưa hợp lý, cơ quan quản lý có quyền yêu cầu doanh nghiệp giải trình để làm rõ, không phải hãng tùy ý muốn tăng giá thế nào thì tăng.
Thông tư liên tịch số 152/2014 của liên bộ Tài chính – Giao thông Vận tải về tổ chức, quản lý hoạt động vận tải bằng xe ô tô và dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ quy định đơn vị kinh doanh dịch vụ vận tải nói chung quy định giá dịch vụ bảo đảm nguyên tắc bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế hợp lý, có lợi nhuận phù hợp với mặt bằng giá thị trường.
Ngoài ra, đơn vị kinh doanh vận tải còn phải thực hiện niêm yết giá dịch vụ theo quy định, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương. Hiện nay, dịch vụ vận tải không do nhà nước định giá mà do doanh nghiệp kê khai giá cước.
Do vậy, khi Grab thực hiện tăng giá cước hay thu thêm các loại phụ phí, công ty này đều phải kê khai với cơ quan quản lý và thực hiện đúng theo mức giá, mức phụ phí đã kê khai. Trong trường hợp giá kê khai hoặc phụ phí có bất thường hay chưa hợp lý, cơ quan quản lý có quyền yêu cầu doanh nghiệp giải trình để làm rõ, không phải hãng tùy ý muốn tăng giá thế nào thì tăng.
Đánh giá về việc tự do áp đặt giá dịch vụ vận tải của Grab, luật sư Phan Thị Việt Thu, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP. HCM, cho rằng việc phụ thu phí nắng nóng của Grab hoàn toàn bất hợp lý, là hình thức tận thu người tiêu dùng dưới danh nghĩa hỗ trợ tài xế. Vị luật sư này cũng cho rằng cần ấn định giá sàn cho tất cả dịch vụ gọi xe công nghệ để đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng, tài xế và cả các hãng.
Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng Grab đang vi phạm trong quản lý giá cả và việc này không nên được tiếp tục tái diễn mà cần có các biện pháp để có thể quản lý được các hoạt động về giá cả của ứng dụng này. Đồng thời, vấn đề quan trọng nhất là việc thực thi quản lý của Việt Nam cũng chưa nghiêm, việc kiểm tra giám sát cũng chưa đến nơi, đến chốn.
Ông Thịnh cũng cho rằng phía Grab không có quyền định đoạt giá của các dịch vụ mà phải thông qua các cơ quan chức năng của Việt Nam để có thể xác định giá cả phù hợp. Việc tự ý đặt ra các phụ phí nắng nóng, phí duy trì ứng dụng, phí chờ xe cần phải được giải thích công khai.
Cũng theo ông Thịnh, một số doanh nghiệp nước ngoài đã cố tình đầu tư chiếm thị phần thống lĩnh và sau một thời gian, các doanh nghiệp đối thủ không còn nữa hoặc không đủ sức cạnh tranh thì lại tự nâng giá. Do đó, ông cho rằng phải xây dựng luật độc quyền, từ đó thực hiện việc kiểm tra giám sát với hoạt động các doanh nghiệp, đảm bảo tính công khai minh bạch. Nhất là với các doanh nghiệp độc quyền phải có yêu cầu về kê khai giá, báo giá, giải trình thường xuyên hoạt động của doanh nghiệp để đảm bảo tính cạnh tranh công bằng trong nền kinh tế quốc dân. Chỉ khi đó mới triệt tiêu được việc doanh nghiệp độc quyền tự ý nâng giá, tự ý định đoạt các hoạt động.
